خانه چوبی قابل سکونت هست یا نه؟ آیا سازه چوبی فقط در فیلم‌های هالیوودی بسیار شیک، جذاب و کاربردی است؟ یک ساختمان چوبی در عکس‌های سطح اینترنت و مجلات خوش‌رنگ و لعاب است یا در واقعیت نیز این‌گونه است؟ خانه و ویلای چوبی در نظر بسیاری از افراد ایمنی ندارد؛ پس چرا ساخت خانه چوبی و سازه‌های چوبی رو به گسترش است و مردم از این بناها استقبال می‌کنند؟ دکوراسیون چوبی به همان اندازه که در تبلیغات بیان می‌شود ماندگاری دارد؟ این وسایل تغییر حالت نمی‌دهند؟ آیا پول صرف کردن در این موارد اتلاف هزینه نیست؟
آیا ساختمان چوبی قابل سکونت است؟
برای این‌که جواب پرسش‌ها را بدانید در ادامه این مقاله با آمیتیس همراه باشید.
تاریخچه ساخت خانه چوبی
استفاده از چوب برای ساخت خانه‌ها و پناهگاه‌ها برای انسان، از ابتدای تاریخ مرسوم بوده است. انسان اولیه پس از خروج از غارها و تشکیل جوامع یکجانشین، نیاز به سرپناه و خانه‌هایی داشت که بتواند در آن زندگی کرده و خود را از خطرات نیز مصون نگه دارد. انسان آن روزگار با استفاده از مصالحی که در اطراف محل زندگی خود سراغ داشت، شروع به ایجاد سرپناه کرد. چوب و سنگ به عنوان دو نوع از مصالح فراوان در طبیعت، بلافاصله مورد توجه انسان‌ها قرار گرفتند. در مناطق کوهستانی با توجه به فراوانی سنگ‌ها و کمبود چوب، بیشتر خانه‌ها با سنگ ساخته شدند و در مناطق کمتر مرتفع، چوب به عنوان ماده اصلی ساخت سرپناه مورد توجه قرار گرفت. از جمله مزیت‌هایی که چوب نسبت به سنگ داشت باید به سبک بودن آن اشاره کرد. جابه‌جایی سنگ‌ها، هموار کردن آن‌ها و چیدن آن‌ها روی یکدیگر به منظور ایجاد دیوارها، کاری سخت و طاقت‌فرسا بود. در حالی که در مورد استفاده از چوب افراد به چنین مشکلی برنمی‌خوردند و می‌توانستند چوب‌ها را راحت‌تر جابه‌جا کرده و قرار دادن آن‌ها روی یکدیگر نیز آسان‌تر بوده است. علاوه بر این موارد باید به مبحث ایمنی هم اشاره کرد. از آنجایی که انسان‌های نخستین از دانش فنی و مهندسیِ اندکی برخوردار بوده‌اند و احتمالاً فقط یک سری ابزارهای ابتدایی داشته‌اند، امکان این‌که یک سرپناه یا خانه را به صورت ایمن بسازند، اندک بوده است. به همین خاطر عواملی مثل باد و باران، زلزله، سیل و حمله قبایلِ هم‌جوار، می‌توانسته است که به آسانی موجب تخریب خانه‌های آن‌ها شود. با در نظر گرفتن این موارد، باید اذعان کرد که یک خانه چوبی نسبت به خانه‌ای سنگی، ایمنی بهتری داشته است و در صورت تخریب هم آسیب کمتری به افراد درون آن می‌رسیده است. سبک بودن مصالح سازه چوبی شانس زنده ماندن افراد در هنگام بروز خطر را افزایش می‌داده است.
باید اذعان کرد که یک خانه چوبی نسبت به خانه‌ای سنگی، ایمنی بهتری داشته است و در صورت تخریب هم آسیب کمتری به افراد درون آن می‌رسیده است. سبک بودن مصالح سازه چوبی شانس زنده ماندن افراد در هنگام بروز خطر را افزایش می‌داده است.
همچنین باید خاطر نشان کرد انسان‌های نخستین هرچقدر هم که از دانش و تکنولوژیِ کمی برخوردار بوده باشند، اما حس زیبایی‌شناسی داشته‌اند و در کنار تمام مواردی که در مورد سرپناه نام برده شد، زیبایی نیز برای آن‌ها ملاک مهمی بوده و برای به دست آوردن آن تلاش می‌کرده‌اند. ساختمان چوبی نسبت به یک خانه سنگی قطعاً زیبایی و جذابیت بیشتری داشته و این عامل نیز موجب توجه ویژه انسان به ساخت خانه چوبی در روزگاران بسیار بوده است.
امروزه و با گذشت سالیان زیاد، مصالح فراوانی که می‌توان به آن‌ها مصالح متنوع و آلیاژی گفت، به صنعت ساختمان‌سازی وارد شده‌اند ولی همچنان چوب نقش خود را به عنوان یک ماده اولیه ساختمان‌سازی مرغوب حفظ کرده و در عصر حاضر نیز استقبال از آن بیشتر از گذشته نیز شده است و ویلای چوبی هم جای خود را در بین انواع ساختمان‌ها باز کرده است. همچنین انسان نخستین و انسان امروزی، از چوب نه‌تنها به عنوان مصالح منزل خود بلکه به عنوان ابزار و دکوراسیون چوبی نیز استفاده می‌کند.
آیا ساختمان چوبی قابل سکونت است؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که بعد از گسترش و پیشرفت صنعت ساختمان‌سازی و ازدیاد مصالح متنوع، دیگر استفاده از چوب منسوخ شده و کسی در بناهای چوبی زندگی نمی‌کند؛ زیرا فکر می‌کنند ساخت این خانه‌ها صرفاً برای دکور فیلم‌ها و سریال‌ها است یا این‌که صرفاً نمای این خانه‌ها از چوب بوده و مصالح اصلی سازنده، از مصالح جدید هستند. در حالی که این‌گونه نبوده و تمام ساختمان‌هایی که از جنس چوب هستند کاملاً کاربردی بوده و می‌توان مانند دیگر خانه‌های مرسوم در آن‌ها زندگی کرد. نکته‌ای که باید به آن دقت کرد این است که فونداسیون این خانه‌ها مانند دیگر ساختمان‌ها، با استفاده از بتون و فلز اجرا می‌شود و سپس با استفاده از چوب ساختمان بنا می‌شود. به همین خاطر نحوه ساخت آن‌ها مانند خانه‌هایی است که از مصالح دیگر استفاده می‌کنند و کاملاً قابل سکونت و ایمن هستند.
مراحل ساخت سازه چوبی
برای ساخت خانه چوبی مانند دیگر ساختمان‌ها باید در ابتدا طراحی معماری آن را انجام داد و نقشه را به تایید مراجع قانونی ذیصلاح رساند. بعد از طراحی و تایید نقشه، گام بعدی برای ساخت ساختمان چوبی محاسبات سازه آن است. استانداردسازی مرحله بعدی این کار است که برای تایید کیفیت مراحل مختلف ساخت یک سازه چوبی انجام می‌شود. چه این سازه یک خانه معمولی باشد، چه یک سازه نظیر پل باشد یا یک ویلای چوبی ، فرقی نخواهد داشت و این مراحل برای ساخت آن باید انجام بگیرد.
بعد از طراحی و تایید نقشه، گام بعدی برای ساخت ساختمان چوبی محاسبات سازه آن است. استانداردسازی مرحله بعدی این کار است که برای تایید کیفیت مراحل مختلف ساخت یک سازه چوبی انجام می‌شود.
- تولید
بعد از انجام شدن این مراحل، نوبت به مرحله تولید می‌رسد. برای تولید مصالح مورد نیاز جهت ساختن خانه چوبی باید الوارها یا چوب‌های مورد استفاده را فرآوری کرد. فرآوری کردن چوب‌ها و الوارها از الزامات این صنعت است؛ زیرا اگر چوب‌ها و الوارها فرآوری نشوند و به استانداردهای مورد نظر دست پیدا نکنند، تمام ایرادات و پیش‌فرض‌هایی که در مورد ایمنی و دوام چوب‌ها وجود دارد، رنگ واقعیت خواهند گرفت.
جهت فرآوری و استانداردسازی الوارها باید آن‌ها را به واحد خشک‌کن کارخانه چوب‌بری منتقل کرد تا مورد اصلاح حرارتی قرار بگیرند. اصلاح حرارتی فرآیندی است که در طی آن چوب‌ها خاصیت آب‌گریزی به دست می‌آورند. همچنین قرار دادن الوارها در معرض گرما و بخار آب، باعث می‌شود که بعد از اتمام این مرحله، الوارِ مورد نظر نسبت به آب و مایعات نفوذناپذیر شود. داشتن چنین ویژگی‌ای باعث می‌شود که ایراد اصلی چوب یعنی خیس شدن در برابر باران و رطوبت، از بین رفته و خانه‌هایی که با استفاده از این مصالح ساخته می‌شوند دیگر آسیب‌پذیر نبوده و صاحبان آن‌ها نگرانی‌ای از این بابت نداشته باشند.
در ضمن قابل ذکر است که دکوراسیون چوبی ساخته شده از الوارهای فرآوری شده نیز کاملاً مستحکم و مقاوم بوده و می‌توان از آن‌ها در محیط‌های مرطوب منزل مانند سرویس بهداشتی یا حمام استفاده کرد.
نکته مهمی که باید بیان کرد این است که هر چند اصلاح حرارتی با گرما و بخار آب صورت می‌گیرد، ولی قرار گرفتن چوب در معرض این عوامل باعث نخواهد شد که ابعاد آن تغییر کرده یا اصطلاحاً تاب بردارد. این مورد نیز یکی از معایبی است که استفاده از چوب‌های فرآوری نشده در پی خواهد داشت و اکثر افراد چون تجربه‌ی مواجهه با آن را دارند، فکر می‌کنند چوب‌های مورد استفاده در ساخت خانه چوبی نیز ممکن است دچار این مشکل شوند. در حالی که این‌گونه نبوده و الواری که اصلاح حرارتی شده است به هیچ عنوان تاب بر نخواهد داشت و تغییری در ابعاد آن به وجود نمی‌آید.
فرآوری کردن چوب و الوار مزیت‌های دیگری نیز دارد که از جمله این مزایا باید به تبدیل شدن شکرهای طبیعی و مواد مغذی درون چوب به منابع غیر شیرین و غیرمغذی اشاره کرد. این کار باعث خواهد شد تا چوب‌ها هنگامی که در دل یک خانه چوبی قرار گرفته‌اند از گزند موریانه‌ها و حشرات در امان باشند. این مورد هم از دیگر نگرانی‌هایی است که افراد در مورد خانه‌های ساخته شده از چوب دارند و با فرآوری چوب می‌شود آن را برطرف کرد.
عدم پوسیدگی و عدم تغییر رنگ از دیگر مزایایی است که فرآوری چوب‌ها موجب آن می‌شود. لازم به ذکر است که به چوبِ مورد اصلاح حرارتی قرار گرفته، چوب «ترمو» نیز گفته می‌شود. مرحله دیگر در فرآیند تولید یا آماده‌سازی مصالح چوبی برای ساخت سازه چوبی اشباع کردن الوارها یا چوب‌ها است. برای این کار باید چوب فرآوری شده را از واحد خشک‌کن کارخانه به واحد اشباع منتقل کرد.
در واحد اشباع چوب را درون یک محفظه استوانه‌ایِ ایزوله قرار می‌دهند و سپس با استفاده از فشار و خلا، مواد شیمیایی خاصی را به درون آن وارد می‌کنند. این مواد شیمیایی باعث ایجاد مقاومت پایدار در چوب شده و همچنین احتمال حمله حشرات و موریانه‌ها را به صفر خواهند رساند. در ضمن برای جلوگیری از فعالیت قارچ‌ها و پوسیدگی ناشی از آن نیز اشباع شدن چوب الزامی است.
ساختمان چوبی که با الوار فرآوری و اشباع شده ساخته می‌شود دچار هیچ‌گونه آسیبی نخواهد شد و مقاومت پایدار در آن تضمینی است. همچنین دکوراسیون چوبی تهیه شده از این نوع از مصالح نیز به همان مقدار پایدار و مقاوم هستند. با توجه به این‌که ویلاها بیشتر در مناطق خوش آب و هوا و اکثراً مرطوب بنا می‌شوند، استفاده از این مصالحِ فرآوری شده برای ساختن ویلای چوبی ضروری خواهد بود.
فرآوری کردن چوب و الوار مزیت‌های دیگری نیز دارد که از جمله این مزایا باید به تبدیل شدن شکرهای طبیعی و مواد مغذی درون چوب به منابع غیر شیرین و غیرمغذی اشاره کرد. این کار باعث خواهد شد تا چوب‌ها هنگامی که در دل یک خانه چوبی قرار گرفته‌اند از گزند موریانه‌ها و حشرات در امان باشند.
- ساخت و نصب
مرحله بعدی برای ساخت خانه چوبی ساخت اجزای آن و نصب کردن آن‌ها طبق نقشه‌ی طراحی شده است. در این گام الوار و چوب‌های فرآوری و اشباع شده را طبق نقشه معماریِ خانه برش داده و مکان‌های اتصال آن‌ها را کدگذاری می‌کنند. بعد از این کار، بخش‌های مختلفِ آماده شده را به محل سایت پروژه منتقل کرده و در آنجا اقدام به نصب آن‌ها می‌کنند.
- ترتیب نصب
همان طور که در سطرهای قبل توضیح داده شد، فونداسیون خانه چوبی همانند دیگر خانه‌ها بوده و به وسیله بتون و فلز اجرا می‌شود. بعد از اجرای فونداسیون باید بخش‌های مختلف سازه چوبی را که در کارخانه فرآوری و آماده شده‌اند را طبق نقشه نصب کرد. ترتیب نصب بخش‌های مختلف یک خانه یا ویلای چوبی بدین شرح است.
در گام اول تیرهای اصلی سازه را نصب می‌کنند که می‌توان آن‌ها را قابِ کل بنا در نظر گرفت که دقیقاً روی خطوط فونداسیون نصب می‌شوند. دسته‌ای دیگر از تیرهای اصلی نیز در مجاورت آن‌ها و برای افزایش مقاومت و افزایش سطح جهت قرارگیریِ دیگر بخش‌ها روی آن‌ها، نصب می‌شوند.
تیرهای اصلی انباری گام دیگر نصب این بناها هستند. تیرهای اصلی انباری در زیر هر ساختمان به صورت افقی چیده می‌شوند تا بتوان کف را روی آن‌ها نصب کرد. بعد از این بخش، تیرهای اصلی همکف روی تیرهای انباری قرار می‌گیرند تا فضا را برای نصب کردن پوششِ کف ساختمان آماده کنند. در ادامه‌ی مراحل، نصبِ بخش‌های مختلفِ قسمت‌های بیرونی بنا را عملیاتی می‌کنند. بخش‌هایی مثل پوشش تراس‌های خانه و نصب پله‌های خارجی بنا.
بعد از آن پله‌های داخلی سازه نصب شده و سپس کفپوش‌های خارجی نیز در محل‌های خود قرار داده می‌شوند. سپس اقدام به نصب کفپوش‌های داخلی کرده تا کلیت ساختمان چوبی شکل بگیرد. گام بعدی نصب کردن درب‌های خارجی و سپس درب‌های داخلی ساختمان است. پنجره‌های خانه و در صورت وجود، نصب پنجره‌ها با ابعاد آزاد، قدم بعدی بوده تا به مرحله نصب ستون‌های اصلی برسیم. نصب کردن ستون‌های فرعی آخرین مرحله از ساخت خانه چوبی در بخش اسکلت آن است.
در ادامه و پایانِ کار، به سقف بنا می‌رسیم که در ابتدا باید دامنه‌های سقف نصب شده و بعد عایق‌بندی روی آن صورت بگیرد. بعد از این‌که عایق‌بندی سقف اجرا شد، مصالح غیر چوبی و پوشش نهایی سقف را نصب می‌کنیم. در ضمن لازم به ذکر است که در این خانه‌ها می‌توان از دکوراسیون چوبی منحصربه‌فرد نیز استفاده کرد تا هماهنگی بین بنا و طراحی داخلی آن نیز به وجود بیاید.
باید توجه داشت که تمامی این مراحل همراه با عایق‌کاری حرارتی، رطوبتی، عایق‌کاری صوتی و هوابندی انجام می‌شود تا سازه چوبی از هر نظر استاندارد باشد.
مزیت‌های خانه و ویلای چوبی
چرا امروزه استفاده از خانه‌های چوبی با استقبال مواجه شده است و افراد بیشتری به زندگی در چنین بناهایی رو می‌آورند؟ مزیت‌های خانه یا ویلای چوبی نسبت به خانه‌هایی که با مصالح دیگر ساخته می‌شوند در چیست؟
- زلزله
افرادی که قصد خرید خانه چوبی دارند باید بدانند که اولین موردِ مهم درباره این بناها، ایمنی آن‌ها در برابر زلزله است. جالب است بدانید که مقاومت ساختمان چوبی در برابر زلزله تا 10 ریشتر خواهد بود و نسبت به ساختمان‌هایی که با مصالح دیگر ساخت شده‌اند، ایمن‌ترین نوعِ سازه است. قابل ذکر است که استفاده کردن از چوب برای بنا کردن یک ساختمان باعث می‌شود که بار مرده‌ی سازه نسبت به ساختمان‌هایی که اسکلتی فلزی یا بتونی دارند تا 7 برابر کاسته شود و در صورت شدت بسیار بالای زلزله و تخریب خانه ساخته شده از چوب، خطر کمتری افراد ساکن در آن را تهدید کند.
در ضمن به این نکته توجه داشته باشید که مقاومت در برابر زلزله برای یک خانه‌ی ساخته شده از چوب؛ این گونه تعریف می‌شود که در صورت بروز زلزله‌ی شدید، باید بعد از وقوع آن، این خانه همچنان قابل سکونت و استفاده برای افراد باشد. در حالی که استاندارد ایمنی برای بناهای فولادی و بتونی، کم بودن صدمات جانی و کشته نشدن افراد در زیر آوار است.
- آتش
مورد دیگری که در مورد ایمنی این بناها باید به آن اشاره کرد و بسیار هم مهم است، ایمن بودن آن‌ها در مقابل آتش‌سوزی است. با توجه به عایق‌کاری شدن چوب‌های مصرفی در ساخت خانه چوبی و همچنین قرار دادن پانل‌های گچی در بین لایه‌های دیوارهای این ساختمان‌ها، آتش نمی‌تواند آسیبی به چوب برساند. بدین شکل یکی از نگرانی‌های اصلی افراد در مورد مقاومت این سازه‌ها، رفع می‌شود.
در ضمن باید توجه داشت که چوب برخلاف تصور عامه، در صورت عایق‌کاری نشدن نیز باز هم نسبت به فلز و دیگر مصالح، مقاومت بیشتری در برابر آتش دارد. در حین آتش‌سوزی لایه رویی چوب سوخته و تبدیل به زغال می‌شود. این لایه زغالی اجازه انتقال آتش به لایه‌های زیرین را نداده و در صورت اقدامِ به موقع، تیرهای اصلی ساختمان نخواهند سوخت و احتمال تخریب بنا نسبت به ساختمان‌هایی با دیگر مصالح، کمتر است.
- عمر طولانی
از آنجایی که بر خلاف دیگر مصالح ساختمانی، اکسیداسیون روی چوب اثر ندارد عمر مفید یک سازه چوبی یا دکوراسیون چوبی در صورت استفاده صحیح، بعضاً تا 300 سال خواهد بود.
- مفید برای آلرژی و حساسیت
از آنجایی که بار الکترواستاتیکِ چوب صفر است، می‌توان گفت در یک خانه چوبی این بارها وجود ندارد و افرادی که دچار آلرژی هستند کمتر دچار معضلات این عارضه خواهند شد. در ضمن باید ذکر کرد که اگر پوشش‌های داخلیِ یک بنا از چوب باشد، رطوبت آن محیط تنظیم شده و از بروز حساسیت در افراد جلوگیری می‌کند.
قابل ذکر است که هوای ورودی به یک ساختمان چوبی به دلیل گذشتن از بین الیافِ چوب تصفیه شده، گرد و غبار خود را از دست داده، مرطوب شده و متعادل می‌شود.
جالب است بدانید که مقاومت ساختمان چوبی در برابر زلزله تا 10 ریشتر خواهد بود و نسبت به ساختمان‌هایی که با مصالح دیگر ساخت شده‌اند، ایمن‌ترین نوعِ سازه است.
مقرون‌به‌صرفه بودن
به دلیل این‌که ساخت خانه چوبی در مقایسه با ساخت خانه با مصالحی نظیر سیمان، سنگ، آجر و … سریع‌تر خواهد بود، باعث می‌شود که هزینه‌های مختلف ساختمان‌سازی کاهش محسوسی پیدا کند. همچنین به دلیل عایق بودن چوب مصرفی در ساخت خانه و ویلای چوبی می‌توان در مناطق سردسیر و بارانی به سرعت اجرای آن‌ها را به پایان رساند و نگران شرایط جوی ناپایدار نیز نبود.
در ضمن از جمله ویژگی‌هایی که باعث مقرون‌به‌صرفه بودن ساخت خانه چوبی می‌شود باید به امکان اصلاح و انجام تغییرات در آن اشاره کرد؛ که به آسانی و به سرعت قابل انجام است. درحالی که در ساختمان‌های ساخته شده با دیگر مصالح این کار زمان‌بر و پرهزینه خواهد بود.
- عایق بودن
علاوه بر عایق‌کاری‌های مختلفی که هنگام فرآوری چوب و در مرحله نصبِ اجزای ساختمان صورت می‌گیرد، باید به ویژگی عایق بودن چوب نیز اشاره کرد. این ویژگی باعث شده است که سازه‌هایی که از جنس چوب ساخته شده‌اند، درصد اتلاف انرژی بسیار پایینی داشته باشند و گرما یا سرمای داخلی آن‌ها به ندرت با محیطِ بیرونی تبادل داشته باشد. به طور تقریبی می‌توان گفت که یک سازه چوبی در مقایسه با ساختمان‌های ساخته شده از مصالح دیگر تا 5 برابر مصرف انرژی کمتری دارد.
در ضمن یک خانه چوبی که طبق استاندارد ساخته شده باشد، نیازی به تاسیسات مکانیکی نظیر شوفاژ یا بخاری ندارد و صرفاً از طریق سیستم بهبود حرارت، دمایش در حد مطلوب قرار می‌گیرد.
مقاومت و استحکام بالا، دوست‌دار محیط‌زیست بودن ساختمان چوبی (به دلیل تهیه الوارها از درختان تجدیدپذیر)، مقاومت خوب در اقلیم‌های متفاوت و تنوع گسترده در انواع چوب‌ها، از دیگر مزایای استفاده از چوب در ساخت خانه چوبی یا ویلای چوبی است. همچنین این مزایا در مورد استفاده از دکوراسیون چوبی نیز قابل ذکر هستند.
