ساختمان ضد زلزله به‌گونه‌ای ساخته می‌شود تا در برابر زمین‌لرزه‌های شدید مقاوم باشد و فرونریزد. در این مقاله ما به معرفی ساختار، دلایل اهمیت و فواید ساخت خانه چوبی ضد زلزله می‌پردازیم. برای اطمینان از استحکام، ساختمان چوبی ضد زلزله باید تحت آزمایش‌های سختی قرار بگیرد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
زلزله چگونه باعث خرابی ساختمان می‌شود؟
پیش از آنکه به ویژگی‌های ساختمان ضد زلزله بپردازیم، باید بدانیم که زمین‌لرزه چگونه می‌تواند سازه‌ای را تخریب کند. هنگامی‌که زمین‌لرزه رخ می‌دهد، امواج نوسانی، در فواصل کوتاه و سریع در تمام جهات به سراسر سطح زمین وارد می‌شوند. ساختمان‌ها بر روی زمین به‌گونه‌ای بنا شده‌اند که بتوانند نیروهای عمودی ناشی از وزن خود و گرانش را تحمل کنند. بنابر دلیل مذکور ساختمان‌ها قادر به تحمل نیروهای افقی ساطع‌شده از زلزله نخواهند بود. نیروهای افقی ساطع‌شده از زلزله باعث به ارتعاش درآمدن دیوارها، کف‌ها، ستون‌ها، تیرها و اتصالاتی می‌شود که آن‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند. نیروی فوق در سقف و کف برای ساختمان به‌صورت متفاوتی تجربه می‌شوند. لرزیدن زمین سبب می‌شود تا پایه‌های ساختمانی که بر روی آن قرار دارند هم تکان بخورند. باوجودآنکه پایه‌های ساختمان همراه با زمین تکان می‌خورند، سقف تمایل دارد تا موقعیت خود را حفظ کند، اما چون به دیوارها و ستون‌ها متصل است، همراه با آن‌ها کشیده شده و نیروی اینرسی را تجربه می‌کند. اینرسی به معنای تمایل به حفظ موقعیت قبلی است. سقف نیروی اینرسی را به ستون‌ها و سپس زمین منتقل می‌کند و باعث فروریختن ساختمان می‌شود.
ساخت ساختمان ضد زلزله چه اهمیتی دارد؟
خانه محلی برای آسایش و آرامش برای تمام انسان‌ها در سرتاسر جهان است. زیبایی و امکانات تنها دو رکن اساسی در خانه برای احساس آرامش هستند. رکن اساسی بعدی برای احساس آرامش در خانه داشتن امنیت بوده که حتی از دو مورد پیشین هم بسیار مهم‌تر است. انسان‌ها باید در خانه خود احساس امنیت کنند تا بتوانند آرامش داشته باشند. احساس امنیت کردن در هر منطقه‌ای بنابر شرایط محیطی آن مکان متفاوت است. امنیت ساختمان در مناطق مستعد زمین‌لرزه با ضد زلزله بودنش به‌دست می‌آید. به‌این‌ترتیب ساختن خانه‌ای ضد زلزله بسیار اهمیت دارد. ایران بر روی گسل‌های متعددی قرار دارد و همیشه خطر وقوع زلزله آن را تهدید می‌کند. متأسفانه زلزله‌های متعددی نیز در طی چند سال گذشته در ایران رخ‌داده که خسارات جانی و مالی فراوانی را با خود به همراه داشته است. به‌این‌ترتیب ضد زلزله بودن ساختمان‌هایی که در ایران ساخته می‌شوند، برای حفظ جان و مال انسان‌ها بسیار اهمیت دارد.
فواید استفاده از چوب برای ساخت ساختمان ضد زلزله
چوب فواید بسیار زیادی در ساختمان‌سازی دارد. استفاده از چوب برای ساخت خانه علاوه‌بر زیبایی بی‌نظیر، امنیت را نیز با خود به همراه دارد. چوب از زیباترین مصالح موجود در طبیعت بوده که استحکام بالایی دارد. چوب به‌دلیل استحکام بالایی که دارد، یکی از بهترین مصالح برای ساخت ساختمانی مقاوم در برابر زلزله است. خانه‌هایی که از چوب ساخته می‌شوند، می‌توانند در برابر وقوع زلزله‌هایی تا 7 ریشتر هم مقاومت کنند. مقاومت چوب در برابر زلزله به خاصیت ذاتی آن بازمی‌گردد. ساختمان‌های چوبی به‌راحتی می‌توانند در چندین طبقه ساخته شده و همچنان در برابر زلزله مقامت کنند. معماران می‌توانند به‌جای استفاده از مصالح گران‌قیمت، از چوب برای ساخت ساختمانی و مقاومت در برابر زلزله استفاده کنند. چوب علاوه‌بر مستحکم بودن، ارزان، پایدار و سازگار با محیط‌زیست نیز هست. در ادامه به بیان سایر فواید چوب برای ساختن ساختمانی مقاوم در برابر زلزله می‌پردازیم.
انعطاف‌پذیری ذاتی چوب
چوب می‌تواند وزن بسیار شدیدی را برای مدت کوتاهی تحمل کند، بدون آنکه در ظاهر و استحکام آن تغییری ایجاد شود. به‌این‌ترتیب زلزله با تمام خرابی‌هایی که به بار می‌آورد، به‌راحتی نمی‌تواند سازه‌های چوبی را تخریب کند. این خاصیت در مناطق زلزله‌خیز یک مزیت محسوب می‌شود.
انعطاف‌پذیری اتصالات چوب
یکی از قابلیت‌های اسکلت‌های چوبی این است که به‌دلیل اتصالات انعطاف‌‌پذیر خود، در برابر لرزش‌ها و تکان‌های شدید بدون شکستگی و آسیب خم می‌شوند. انعطاف‌پذیری اتصالات از شکستگی خانه چوبی در هنگام زلزله محافظت می‌کند. این خاصیت هم مانند مورد پیشین یک مزیت بسیار عالی برای مناطق زلزله‌خیز محسوب می‌شود.
وزن سبک چوب
هرچه وزن سقف و ستون ساختمانی بیش‌تر باشد، نیروی اینرسی بالاتری را تجربه کرده و احتمال خراب‌شدن آن در هنگام وقوع زلزله افزایش می‌یابد. خانه‌های چوبی معمولاً وزن کم‌تری نسبت به ساختمان‌های ساخته شده از بتن و فولاد دارند. ساختمان‌های سبک‌تر در زمین‌لرزه مقاومت بیش‌تری دارند، زیرا می‌توانند نیروهای اینرسی را کاهش دهند. به‌این‌ترتیب خانه چوبی به‌دلیل ویژگی‌هایش یک ساختمان ضد زلزله محسوب می‌شود.
وجود مسیرهای بار اضافی در اسکلت چوبی
اتصالات و بست‌های بی‌شماری که در اسکلت ساختمان چوبی به‌کار می‌رود، مسیرهای بار اضافی و متعددی را برای نیروهای شدید ارائه می‌دهند. عمل فوق در هنگام خراب‌شدن برخی از اتصالات به‌دلیل واردشدن نیروهای شدید ناشی از زلزله، احتمال فروپاشی ساختمان را کاهش می‌دهد. به‌این‌ترتیب مسیرهای بار اضافی موجود در ساختمان چوبی، آن را در برابر زلزله مقاوم می‌کند.
استحکام و سفتی چوب
استحکام یک سازه چوبی با ضخامت پنل‌ها و همچنین تعداد و سایز میخ‌هایی که کل مجموعه آن را محکم می‌کند، تعیین می‌شود. محکم بودن سازه مذکور و استفاده از مهاربندی‌های سنگین برای دیوارهای خانه از کج شدن آن در هنگام وقوع زلزله مراقبت می‌کند. مورد مذکور خانه‌های چوبی را در برابر زلزله مقاوم می‌کند.
پیکربندی سازه
اسکلت ساختمان چوبی به‌گونه‌ای ساخته می‌شود که پلان و ارتفاعش منظم باشد. منظم بودن پلان و ارتفاع ساختمان چوبی باعث افزایش مقاومت آن در برابر زلزله می‌شود.
کیفیت بالای چوب
چوب از جمله مصالح ساختمانی است که پیش از مورداستفاده قرارگرفتن برای ساخت خانه باید استانداردهای بین‌المللی لازم را دریافت کند. به‌این‌ترتیب چوب به‌دلیل کیفیت بالای خود می‌تواند در برابر زلزله مقاومت کند.
طراحی خاص
ساختمان‌های چوبی قابلیت این را دارند تا به‌گونه‌ای طراحی شوند که بتوانند یکپارچگی خود را در برابر واردشدن نیروهای شدید حفظ کنند.
نکاتی در رابطه با ساخت ساختمان چوبی ضد زلزله
برای ساخت ساختمان چوبی ضد زلزله باید ابتدا با یک زلزله‌شناس مشورت کرده و سپس به نکاتی که در ادامه آورده می‌شود، توجه کنید.
- باید ساختمان در هر دو بخش زیرسازی و خود خانه ضد زلزله باشد.
- باید از فنر لرزش‌گیر استفاده شود. استفاده از فنر لرزش‌گیر در مکان مناسب می‌تواند مقاومت خانه را در برابر زلزله بالا ببرد.
- باید از ناودانی استفاده شود. استفاده از ناودانی‌های فلزی توکار، دیوارهای چوبی را تا حد زیادی در برابر زلزله مقاوم می‌کنند.
- باید از سیستم‌های بست‌های مخصوص استفاده شود. استفاده از سیستم‌های بست مخصوص که عمدتاً میله‌های فولادی هستند و از زیرزمین به پشت‌بام متصل شده‌اند، مانع از تاب خوردن ساختمان هنگام وقوع زلزله می‌شوند.
- باید ساختمان بر روی پی مخصوص و ستون قرار بگیرد.
- باید سقف خانه سبک و در برابر لرزش مقاوم باشد.
- باید وسایل خانه محکم خریداری شده و تاحدامکان به زمین با پیچ بچسبد تا در زمان وقوع زلزله کم‌ترین آسیب به اشخاص و به لوازم وارد شود.
- باید مقاومت خانه در برابر زلزله سنجیده شود. این مورد در ادامه توضیح داده می‌شود.
سنجش مقاومت خانه چوبی ضد زلزله
خانه چوبی برای این‌که مقاومتش در برابر زلزله سنجیده شود، ابتدا بر روی یک‌صفحه‌ای ارتعاشی که می‌تواند ساختمانی با وزن 800 تن را تحمل کند، قرار می‌گیرد. عمل فوق به‌گونه‌ای صورت می‌گیرد که ساختمان به‌آرامی در حال نوسان بوده و سپس شدت لرزش و جهت صفحه تغییر داده می‌شود. در صورت وقوع زلزله خانه‌ها اغلب در اثر واردشدن نیرو به آن‌ها در سه جهت با شدت‌های مختلف، تخریب می‌شوند. به‌این‌ترتیب باید از سه جهت مختلف با شدت‌های متفاوتی به خانه نیرو وارد کرد تا مقاومتش سنجیده شود. خانه تنها زمانی آزمون سنجش مقاومت در برابر زلزله را قبول می‌شود که پس از تحمل هشت نوع ارتعاش مختلف فرونریزد. تا به امروز آزمون‌های متعددی بر روی ساختمان‌های چوبی مختلف برای سنجش میزان مقاومت آن‌ها در برابر زلزله صورت‌گرفته است. آزمایش‌های فوق تنها بر روی سازه‌های کوچک صورت نگرفته‌اند، بلکه ساختمان‌هایی در ابعاد واقعی نیز مورد سنجش قرار گرفته‌اند. آزمایش‌های فوق کمک می‌کنند تا عملکرد ساختمان‌های چوبی در هنگام وقوع زلزله مشخص و قابل پیش‌بینی‌شده و معایب آن برطرف شوند. تعیین و سپس رفع معایب خانه‌های چوبی در هنگام زلزله آن را به یکی از امن‌ترین سازه‌های ساخته شده به‌دست بشر تبدیل کرده است. امروزه می‌توان از چوب با خیال راحت در مناطق زلزله‌خیز به‌عنوان یکی از مقاوم‌ترین مصالح در برابر زلزله برای ساخت انواع ساختمان‌های مختلف مسکونی و تجاری استفاده کرد و شاهد کاهش چشمگیر آسیب‌های جانی و مالی ناشی از زمین‌لرزه شد.
با توجه به مطالب بالا مشخص می‌شود که به‌طورکلی خانه‌های چوبی در برابر زلزله بسیار مقاوم هستند. در هنگام ساخت خانه‌ای چوبی باید به استحکام آن بسیار توجه کرده و اگر در منطقه‌ای زلزله‌خیز زندگی می‌کنید، حتماً نکات ایمنی را که در بالا پیش‌تر ذکر شده است را رعایت کنید. ایمنی مهم‌ترین بخش در هنگام ساخت یک خانه است. خانه باید در برابر بلایای طبیعی مانند زلزله مقاوم باشد تا خطری جانتان را تهدید نکند و همچنین خسارات مالی به شما وارد نشود. ساخت خانه چوبی مزایای بسیار زیادی دارد که مهم‌ترین آن امنیت بالای آن است. خانه‌های چوبی علاوه‌بر ارزان بودن و سریع اجرا شدن، در برابر بلایای طبیعی مانند زمین‌لرزه بسیار مقاوم هستند. گروه بین‌المللی آمیتیس با سال‌ها سابقه پیش‌گام ساخت بهترین و بادوام‌ترین خانه چوبی ضد زلزله است. اگر در رابطه با ساختمان ضد زلزله چوبی دیدگاهی دارید با گروه بین‌المللی آمیتیس به اشتراک بگذارید.
