چوب بلوط و انواع رایج مورد استفاده آن

چوب بلوط یکی از مورد توجه‌ترین چوب‌ها در دنیا است. بلوط به عنوان یک چوب پرکاربرد در صنعت چوب و نجاری شناخته می‌شود. انواع مختلف چوب بلوط در اقصی نقاط دنیا به طور مراقبتی کاشته می‌شوند تا بتوان از آن‌ها در صنعت چوب استفاده نمود. بلوط ایرانی که در منطقه زاگرس وجود دارد از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است. انواع دیگری از چوب بلوط نیز دارای کیفیت خوب و مناسبی برای استفاده در امور ساختمانی هستند، مانند بلوط انگلیسی ، بلوط سفید و انواع دیگر آن. پیش از این در مقاله 40 گونه کاج پرکاربرد، به معرفی انواع مختلف کاج در سراسر دنیا پرداختیم. همچنین در مقاله دیگری در همین زمینه به بررسی قوانین و آیین‌نامه‌های موجود در زمینه چوب کاج در سراسر دنیا پرداختیم، مقاله‌ای با عنوان تیر چوبی و انتخاب چوب مناسب؛ استاندارد جهانی کاج، که در بخش مقالات سایت آمیتیس در دسترس شما قرار دارد.

در این مقاله قصد داریم تا به معرفی انواع مختلف چوب بلوط بپردازیم. ضمناً مواردی که در زمینه محاسبات سازه‌ای آن‌ها نقش دارند را نیز بررسی کنیم مواردی مانند مدول جانکا، مدول گسست (پارگی)، مدول الاستیسیته و مواردی از این قبیل. به طور کلی آیین‌نامه‌های موجود در دنیا برای این چوب پرکاربرد ، در اروپا و ایالات متحده آمریکا وجود دارد. در آیین‌نامه اروپایی که معمولاً کشورهایی مانند اتریش، رومانی، لهستان و … آن را رعایت می‌کنند، به قواعد مورد توجه در زمینه صادرات آن پرداخته است. همچنین شورای صادرات چوب سخت آمریکا American HardWood Export Council-AHEC آیین‌نامه‌ای در این زمینه برای یکسان‌سازی موضوع صادرات چوب‌ها فراهم آورده است، که در بخشی از این مقاله به معرفی و بررسی آن‌ها، متناسب با مجال این مقاله، خواهیم پرداخت.

گروه بین المللی آمیتیس ، با بیش از 16 سال سابقه در زمینه طراحی و ساخت ویلای چوبی ، موفق به ارائه بهترین ویلاهای چوبی با بالاترین کیفیت شده است. آمیتیس تجربه ساخت بیش از 60 هزار مترمربع در داخل کشور و بیش از 80 هزار مترمربع در خارج از کشور را دارد. گروه بین المللی آمیتیس دارای گواهینامه WCD از ایالات متحده آمریکا و همچنین گواهینامه DIN از کشور آلمان است. آمیتیس دارای گواهینامه صادرات به اروپا نیز هست. به علاوه تنها گروه ساختمانی ایرانی دارای رتبه بین المللی، گروه آمیتیس بوده و تنها شرکتی است که برای تمام محصولات خود گواهینامه تضمین کیفیت کالا صادر می‌نماید.

در ادامه با آمیتیس همراه باشید.

چوب بلوط و معرفی خصوصیات آن

شناخت انواع مختلف چوب بلوط

بلوط سفید

بلوط انگلیسی

بلوط ایرانی (زاگرس)

چوب بلوط و معرفی خصوصیات آن

چوب بلوط دارای چگالی حدود 75/0 گرم در سانتی متر مکعب (42/0 اونس در متر مکعب) است که مقاومت و سختی زیادی ایجاد می‌کند. این چوب به دلیل دارا بودن مقدار زیادی تانن، در برابر حمله حشرات و قارچ‌ها بسیار مقاوم است. همچنین دارای نقش چوب بسیار جذاب است، به خصوص در هنگامی که به صورت ربع دایره برش می‌خورد. منظور از نقش چوب، آن طرحی از حلقه‌های رشد سالانه چوب و یا طرح رشد طبیعی چوب است که در سطح مقطع برش خورده قابل مشاهده باشد. تخته‌های بلوط در طول سفرهای طولانی وایکینگ‌ها در قرن 9 و 10 معمول بود. چوب را از چوب سبز، با تبر و گوه تراش می‌دادند تا تخته‌های شعاعی ، مشابه الوارهایی که به شکل یک چهارم در مقطع برش خورده اند، تولید کنند. تخته های بلوط عریض و ریز اره از قرون وسطی برای استفاده در تابلوهای داخلی ساختمان‌های معتبری مانند اتاق بحث مجلس عوام در لندن و ساخت مبلمان ظریف دارای ارزش بوده‌اند. چوب بلوط ، با اسم علمی Quercus robur و یا Quercus petraea، تا قرن نوزدهم در اروپا برای ساخت کشتی‌ها، به ویژه توسط مردان جنگی نیروی دریایی مورد استفاده قرار می‌گرفت و اصلی‌ترین چوبی بود که در ساخت ساختمان‌های قاب چوبی اروپا استفاده می‌شد. امروزه از چوب بلوط معمولاً برای ساخت مبلمان و کف‌سازی، ساختمان‌های چوبی و تولید روکش استفاده می‌شود. به دلیل تراکم بالایی که این چوب منحصر به فرد دارد، به خصوص در نمونه بلوط انگلیسی ، از دیرباز برای ساخت بشکه‌های مخصوص نوشیدنی از آن استفاده می‌شده است. همچنین در کشتی‌ها، برای نگهداری مواد خوراکی و نوشیدنی، از بشکه‌هایی از جنس این چوب استفاده می‌شده است.

تنوع زیستی و اکولوژی

بلوط گونه‌های کلیدی در طیف گسترده‌ای از زیستگاه‌ها از نیمه بیابانی مدیترانه تا جنگل‌های بارانی نیمه‌گرمسیری را به خود اختصاص داده است. به عنوان مثال، درختان بلوط از اجزای مهم جنگل‌های چوب سخت و به عنوان یک چوب پرکاربرد شناخته شده هستند، و به ویژه شناخته شده‌است که گونه‌های خاصی در ارتباط با اعضای اریکاسه (Ericaceae) در جنگل‌های بلوط گرمسیری رشد می‌کنند. اریکاسه نام خانواده بسیار بزرگی از گیاهان گرمسیری‌ای است که دارای گل و میوه هستند. اریکاسه‌ها شامل 25 خانواده، 346 جنس و بیش از 11000 گونه بوده و بیشتر به صورت دختان بوته‌ای مشاهده می‌شوند. انواع مختلفی از ترافل‌ها، از جمله دو رقم شناخته شده، ترافل سیاه پریگورد و ترافل سفید پیمونت، روابط همزیستی با درختان بلوط دارند. به همین ترتیب بسیاری از قارچ‌های دیگر مانند Ramaria flavosaponaria نیز با بلوط ارتباط دارند. مرغ مگس‌خوار رنگارنگ اروپایی نمونه‌ای از گونه‌های جانوری است که اغلب به درختان بلوط بستگی دارد. بسیاری از گونه‌های بلوط در طبیعت در معرض خطر انقراض هستند که بیشتر به دلیل تغییر کاربری زمین، چرای دام و برداشت ناپایدار است. به عنوان مثال، طی 200 سال گذشته، مناطق وسیعی از جنگل بلوط در ارتفاعات مکزیک، آمریکای مرکزی و شمال آند برای مزارع قهوه و دامداری پاکسازی شده است. تهدیدی مداوم برای این جنگل‌ها از طریق بهره‌برداری از چوب، چوب به عنوان هیزم و زغال چوب وجود دارد. در ایالات متحده آمریکا، کل اکوسیستم بلوط به دلیل ترکیبی از عواملی که هنوز به طور ناقص شناخته شده‌اند، کاهش یافته است، اما تصور می‌شود که شامل مهار آتش، افزایش مصرف چوب بلوط توسط جمعیت در حال رشد پستانداران، خورده شدن جوانه‌های آن توسط جوندگان کوچک و آفات مختلف است. درختان بالغ سالانه تعداد متفاوتی از میوه بلوط را می‌ریزند. دانشمندان پیشنهاد می‌کنند که ریختن تعداد بیش از حد، به بلوط اجازه می‌دهد تا گونه‌های جمع‌آوری دانه را به حداکثر برساند تا احتمال جوانه زنی را افزایش دهد. هر چهار تا ده سال، برخی از جمعیت‌های بلوط همزمان می‌شوند و تقریباً هیچ بذری تولید نمی‌کنند و فقط در سال بعد، که به عنوان “دکل” شناخته می‌شود، با بارانی از بذر مواجه خواهیم بود. این می‌تواند عوارض متفاوتی داشته باشد. از جمله به هم‌ریختن نظم تغذیه گونه‌هایی که از بلوط تغذیه می‌کنند. اما به طور کلی این را می‌دانیم که از هر 10 هزار بذر، نهایتاً تنها یکی به یک درخت تمام عیار تبدیل می‌شود.

بیماری‌ها و آفات

مرگ ناگهانی بلوط (Phytophthora ramorum) یک قالب آبی است، به این معنا که باعث بسته شدن شریان‌های آوندها و مسیر انتقال آب خواهد شد، که فقط در عرض چند هفته می‌تواند بلوط را از بین ببرد. پژمردگی بلوط، ناشی از قارچ Ceratocystis fagacearum (قارچی که از نزدیک با بیماری نارون هلندی ارتباط دارد) است. همچنین یک بیماری کشنده در برخی بلوط‌ها، به ویژه بلوط‌های قرمز است (بلوط‌های سفید نیز ممکن است آلوده شوند اما به طور کلی عمر بیشتری دارند). خطرات دیگر شامل سوسک های خسته کننده چوب ، و همچنین پوسیدگی ریشه در درختان مسن است که ممکن است از خارج مشخص نباشد، و اغلب فقط هنگامی که درختان در یک تورق شدید پایین می‌آیند کشف می‌شوند.

محفاظت و نگهداری

طبق یک گزارش جامع توسط The Morton Arboretum و اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت International Union for Conservation of Nature – IUCN تخمین زده شده است که 31 درصد از 430 گونه بلوط تخریب شده در جهان در معرض خطر انقراض قرار دارند، در حالی که این مطالعه نشان داد که از نظر حفاظت از محیط زیست 41 درصد از گونه های بلوط در معرض انقراض هستند. کشورهایی که بیشترین تعداد گونه های بلوط در معرض خطر را دارند براساس این گزارش، چین با 36 گونه، مکزیک با 32 گونه، ویتنام با 20 گونه و ایالات متحده آمریکا با 16 گونه است. در حالی که علت انحطاط هنوز برای برخی از گونه ها ناشناخته است، از نظر دانشمندان علت اصلی، تغییرات آب و هوا و آفات مهاجم در ایالات متحده و جنگل‌زدایی و شهرنشینی در آسیا است.

شناخت انواع مختلف چوب بلوط

در این بخش از مقاله، قصد داریم تا به معرفی انواع مختلف درخت بلوط و چوب آن‌ها بپردازیم. توضیحاتی پیرامون خصوصیات علمی و به تبع آن اثرپذیری آن‌ها از نیروهای خارجی وارد شونده به بافت چوب ارائه خواهیم داد. دانستن این موارد کمک بسیار مهمی در زمینه شناخت بهتر عملکرد فیزیکی چوب بلوط به ما می‌دهد و می‌توانیم در انجام محاسبات و مدل‌سازی رفتار سازه‌ای آن، در مقابل بارهای وارده ناشی از وزن سازه و اجسام (بار مرده) و بارهای وارده ناشی عوامل طبیعی مانند زلزله و سیل و … بارهای ناشی از تردد افراد در آن سازه (بار زنده) و… استفاده نماییم. به هر مقدار اطلاعات دقیق‌تری از خواص فیزیکی و رفتار آن در برابر عوامل خارجی داشته باشیم، در استفاده از آن به عنوان مصالح اولیه ساخت خانه چوبی و ویلای چوبی و یا اساساً هر سازه چوبی ، موفق‌تر خواهیم بود. در ادامه با آمیتیس همراه باشید.

بلوط سفید

این بلوط تقریباً یکی از معروف‌ترین و رایج‌ترین نوع چوب بلوط مورد استفاده است. در ادامه جدولی از خواص آن را ذکر خواهیم نمود:

*ضریب جانکا: این عدد به طور مستقیم در تعیین میزان مقاومت چوب در برابر فرورفتگی، خستگی و سایش نقش دارد – همچنین پیش بینی غیرمستقیم  در تعیین میزان سختی در میخ‌کوبی، پیچش، سنباده زدن یا اره زدن گونه های خاص چوب از نتایج این عدد قابل انجام است.

**ضریب گسست (پارگی): مدول پارگی، که به اختصار MOR مخفف می‌شود، (که بعضاً به آن مقاومت خمشی گفته می‌شود)، اندازه‌گیری مقاومت نمونه قبل از پارگی است. می‌تواند برای تعیین مقاومت کلی گونه‌های چوبی استفاده شود. برخلاف مدول الاستیسیته، که انحراف چوب را اندازه‌گیری می‌کند، اما مقاومت نهایی آن را نمی‌سنجد. (به عبارت دیگر، برخی از گونه‌های چوب تحت فشار خم می‌شوند، اما به راحتی خرد نمی‌شوند)

*** مدول الاستیک: نسبت نیرویی که بر یک ماده یا بدن وارد می شود به تغییر شکل حاصل شده از آن.

**** مقاومت شکست (مقاومت فشاری): گاهی اوقات به عنوان مقاومت فشاری به موازات رگه شناخته می‌شود، این اندازه‌گیری حداکثر مقاومت در برابر خرد شدن چوب هنگام اعمال وزن بر انتهای چوب است (فشرده سازی به موازات رگه چوب است).

***** جمع‌شدگی : چوب علاوه بر اینکه رطوبت ساز است (رطوبت حاصل از هوای اطراف را از بین می‌برد یا از دست می‌دهد)، ناهمسانگرد نیز است. معنی این امر این است که چوب بسته به جهت رگه، دارای خصوصیات مختلفی است. در همه جهات یکسان نیست و یکی از مناطقی که این خاصیت به وضوح دیده می‌شود، در حالت جمع‌شدگی در ابعاد است.

رنگ و ظاهر

مغز این نوع چوب بلوط به رنگ قهوه‌ای روشن تا متوسط است که معمولاً دارای رگه‌های مستقیم است. گوشته چوب تقریباً سفید تا قهوه‌ای روشن همیشه از مغز چوب جداً مشخص نمی‌شود. مقاطع یک چهارم دایره الگوهای رگه‌رگه شده برجسته را نشان می‌دهد. برعکس، بلوط قرمز تمایل دارد کمی قرمزتر باشد، اما به هیچ وجه یک روش قابل اعتماد برای تعیین نوع بلوط نیست.

گوشته لایه‌های بیرونی نرم چوبی است که بین مغز چوب و پوست ایجاد شده است و حاوی بافت عروقی است.

درباره رنگ و ظاهر می‌توان گفت، هنگام انجام طبقه بندی نسبتاً ساده “رنگ”، تعدادی از فاکتورهایی که در نظر گرفته می‌شوند عبارتند از:

• رنگ مغز چوب
• رنگ گوشته چوب
• عرض و یا نسبت گوشته چوب به مغز چوب
• وضوح (یا فقدان آن) خط مرزبندی بین گوشته چوب و مغز چوب
• ثابت بودن نور رنگ مغز چوب، و اینکه آیا رنگ‌ها تمایل به تیره شدن، روشن شدن یا جابجایی غیرمنتظره دارند.
• رقم رگه‌های غیرمعمول که معمولاً برای گونه خاصی مشاهده می‌شود (حلقه، کلی، رگه‌رگه و غیره).
• سایر ظواهر رگه‌های قابل توجه مانند جنگل‌های رگه‌دار یا دو رنگ

رگه و بافت:

رگه مستقیم، دارای بافتی درشت و ناهموار است. لازم است در اینجا توضیحاتی بسیار مختصر پیرامون رگه‌های چوب بلوط ، بافت و جلاپذیری آن ارائه نماییم.

جهت رگه: رگه یک گونه درخت می‌تواند در جهات مختلف رشد کند. جهت رگه معمولاً از معاینه رگه سطح مقطع قابل تشخیص نیست. ممکن است در کارایی یا ظاهر چوب تأثیر بگذارد.

انواع رگه:

• مستقیم
• مدور ( چرخان)
• بهم پیوسته
• مواج
• بی‌قاعده

بافت: در ابتدایی‌ترین اصطلاحات، بافت چوب احساس چوب را توصیف می‌کند. با توجه به مقدار مساوی عملیات سنگ زدن و سمباده زدن، چوب‌های متفاوت از مناطق نرم‌تر شناخته می‌شوند. بعضی از آن‌ها هنوز تا حدی احساس نرمی و خشن‌بودن می‌کنند (آنچه به عنوان بافت درشت توصیف می‌شود) در حالی که برخی دیگر بسیار صاف و شیشه‌ای هستند. (که به عنوان یک بافت خوب شناخته می‌شود)

درخشش: گاهی اوقات به عنوان براق نامیده می‌شود، درخشش چوب اندازه‌گیری میزان بازتاب نور است. به طور معمول، اگر از ماده براق‌کننده بر روی چوب استفاده شده باشد، ممکن است هر چوبی دارای براقیت بالایی باشد. با این حال، برخی از گونه‌های چوب قادرند لاک بسیار بالایی به خود بگیرند، بدون اینکه هیچ‌گونه فرآیند نهایی‌سازی روی آن‌ها انجام شود. درخت آبنوس (تیره Diospyros) و بسیاری از Rosewoods (تیره Dalbergia) به دلیل درخشش طبیعی بالا شناخته شده هستند.

رگه سطح مقطع:

حلقه‌ای متخلخل؛ 2 یا 4 ردیف از منافذ بزرگ، منحصراً تک منفذهای اولیه چوب، چندین منفذ کوچک تا بسیار کوچک رگه‌های چوبی در آرایش شعاعی. تایلوزهای فراوان؛ حلقه‌های رشد مشخص شعاع‌های بزرگ و قابل مشاهده بدون لنز. پارانشیم آپاتراشئال منتشر در جمع (خطوط کوتاه بین رگه‌ها). وقتی گیاه تحت تأثیر خشکسالی یا عفونت است، تایلوزها از کناره سلول‌ها ریخته و برای جلوگیری از آسیب بیشتر به گیاه، بافت عروقی را “سد” می‌کنند.

مقاومت در برابر پوسیدگی:

دارای قابلیت بادوام بالا است که اغلب در ساخت قایق و ساخت بشکه محکم، به عنوان یک چوب پرکاربرد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کارایی:

با ابزار دستی و ماشین‌آلات نتایج خوبی به همراه دارد. دارای مقادیر جمع‌شدگی متوسط رو به بالا، و در نتیجه ثبات ابعادی متوسط از خود نشان می‌دهد، به ویژه در تخته‌های اره شده مسطح. در صورت تماس با آهن می‌تواند با آن واکنش نشان دهد (علی‌الخصوص در زمانی که هنوز به صورت کامل خشک نشده باشد) و باعث ایجاد لکه و تغییر رنگ شود. به شکل‌پذیری با بخار پاسخ خوبی می‌دهد. به خوبی چسب می‌خورد، لکه‌بری می‌شود و نهایی‌سازی می‌گردد.

بو:

دارای بوی گویایی است که در اکثر بلوط‌ها رایج است. بیشتر آن را جذاب می‌دانند.

آلرژی و مسمومیت‌زایی:

اگرچه معمولاً واکنش‌های شدیدی تا به حال دیده نشده است اما بلوط به عنوان یک ماده آلرژی‌زا گزارش شده است. معمولاً بیشتر عکس‌العمل‌های رایج شامل سوزش چشم و پوست و همچنین علائم مشابه آسم بوده است.

قیمت‌گذاری و در دسترس بودن:

در دسترس بودن فراوان در محدوده عرض و ضخامت، هم به صورت چوب‌بری و هم به صورت چوب‌های برش خورده به صورت ربع دایره. معمولاً کمی گران‌تر از بلوط قرمز است. قیمت برای چوب سخت داخلی متوسط است، اگرچه تخته‌های ضخیم‌تر یا تخته‌های چهارگوش کمی گران‌ترند.

پایدار بودن تیره:

این گونه چوب در ضمیمه‌های CITES یا در فهرست گونه‌های در معرض تهدید IUCN ذکر نشده است.

جمع‌بندی موارد:

چوب بلوط سفید درخت ایالتی کانکتیکات، ایلینویز و مریلند است. کتیبه‌ ایالت کانکتیکات با تصویر یک درخت بلوط سفید معروف، منشور بلوط ضرب شده است.

بلوط سفید قوی، زیبا، مقاوم در برابر پوسیدگی، کار با آن آسان و مقرون به صرفه است، که ارزش فوق‌العاده‌ای را برای نجارانی که با آن کار می‌کنند فراهم می‌سازد. عجیب نیست که این چوب در ساخت کابینت و مبلمان بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بلوط انگلیسی

Quercus robur، معمولاً به عنوان بلوط معمولی شناخته می‌شود، بلوط گلدانی، بلوط اروپایی یا بلوط انگلیسی ، گونه‌ای از گیاهان گل‌دار از خانواده راش، بلوط و Fagaceae است. این درخت بومی بیشتر اروپا و در غرب قفقاز است. این درخت به طور گسترده در مناطق معتدل کشت می‌شود و در مناطق پراکنده چین و آمریکای شمالی نیز گاهی دیده می‌شود. Fagaceae یک خانواده از گیاهان گل‌دار است که شامل راش و بلوط است و شامل هشت جنس با حدود 927 گونه است.

Quercus robur (لاتین quercus ، “بلوط” + robur “مقاومت یا چوب سخت”) گونه‌ای از سررده (گونه‌ای است که توسط آن جنس بلوط Quercus تعریف می‌شود) و یکی از اعضای مجموعه بلوط سفید است. پراکندگی‌های آن در ایتالیا، جنوب شرقی اروپا و آسیای صغیر و قفقاز گاهی اوقات به عنوان گونه‌های جداگانه رفتار می‌کنند، به ترتیب Q. brutia Tenore ، Q. pedunculiflora K. Koch و Q. haas Kotschy. یکی از اقوام نزدیک بلوط بی‌شاخ و برگ (Q. petraea) است که قسمت عمده‌ای از آن را تقسیم می‌کند. Q. robur با اینكه برگ‌های آن فقط یك ساقه بسیار كوتاه (دمبرگ) به طول 3–8 میلی متر (1⁄8–5⁄16 ) طول دارد و با بذرهای بلوط (پاجوش) از این گونه متمایز می‌شود. این دو اغلب در طبیعت هیبریدی می‌شوند، این ترکیبی به عنوان Quercus × rosacea شناخته می‌شود.

Quercus robur را نباید با Q. rubra ، بلوط قرمز، که بومی آمریکای شمالی است و فقط از نژاد خویشاوند است اشتباه گرفت.

بلوط انگلیسی شهرت بسیاری در میان افرادی که با چوب بلوط کار می‌کنند دارد. در جدول زیر تمام خصوصیات مهم آن را که برای استفاده در کار باید بدانیم، ذکر نموده‌ایم:

*ضریب جانکا: این عدد به طور مستقیم در تعیین میزان مقاومت چوب در برابر فرورفتگی، خستگی و سایش نقش دارد – همچنین پیش بینی غیرمستقیم  در تعیین میزان سختی در میخ‌کوبی، پیچش، سنباده زدن یا اره زدن گونه های خاص چوب از نتایج این عدد قابل انجام است.

**ضریب گسست (پارگی): مدول پارگی، که به اختصار MOR مخفف می‌شود، (که بعضاً به آن مقاومت خمشی گفته می‌شود)، اندازه‌گیری مقاومت نمونه قبل از پارگی است. می‌تواند برای تعیین مقاومت کلی گونه‌های چوبی استفاده شود. برخلاف مدول الاستیسیته، که انحراف چوب را اندازه‌گیری می‌کند، اما مقاومت نهایی آن را نمی‌سنجد. (به عبارت دیگر، برخی از گونه‌های چوب تحت فشار خم می‌شوند، اما به راحتی خرد نمی‌شوند)

*** مدول الاستیک: نسبت نیرویی که بر یک ماده یا بدن وارد می شود به تغییر شکل حاصل شده از آن.

**** مقاومت شکست (مقاومت فشاری): گاهی اوقات به عنوان مقاومت فشاری به موازات رگه شناخته می‌شود، این اندازه‌گیری حداکثر مقاومت در برابر خرد شدن چوب هنگام اعمال وزن بر انتهای چوب است (فشرده سازی به موازات رگه چوب است).

***** جمع‌شدگی : چوب علاوه بر اینکه رطوبت ساز است (رطوبت حاصل از هوای اطراف را از بین می‌برد یا از دست می‌دهد)، ناهمسانگرد نیز است. معنی این امر این است که چوب بسته به جهت رگه، دارای خصوصیات مختلفی است. در همه جهات یکسان نیست و یکی از مناطقی که این خاصیت به وضوح دیده می‌شود، در حالت جمع‌شدگی در ابعاد است.

رنگ و ظاهر

مغز چوب بلوط یک قهوه‌ای روشن تا متوسط است که معمولاً دارای رگه‌رگه‌های مستقیم است، هرچند که می‌تواند دارای مقدار نسبتاً متنوعی از رنگ باشد. گوشته چوب تقریباً سفید تا قهوه‌ای روشن بوده و همیشه از مغز چوب جداً مشخص نمی‌شود. بخش‌های مقاطع یک چهارم دایره الگوهای برجسته رگه‌رگه شده را نشان می‌دهد.

همانطور که در بخش قبل توضیح دادیم، گوشته لایه‌های بیرونی نرم چوبی است که در بین مغز چوب و پوست ایجاد شده است و حاوی بافت عروقی است.

رگه و بافت:

رگه مستقیم ، دارای بافتی زمخت و ناهموار است. بسته به شرایط رشد درخت ممکن است رگه‌ای نامنظم یا بهم پیوسته داشته باشد.

رگه سطح مقطع:

بلوط انگلیسی و بلوط سفید در این زمینه بسیار شبیه به هم هستند و با هم وجه مشترک بسیار دارند. توضیحات این بخش تقریباً همانند توضیحات بخش مشابه در قسمت توضیحات مربوط به بلوط سفید است. از این رو از تکرار آن در این بخش خودداری می‌نماییم.

مقاومت در برابر پوسیدگی:

بلوط انگلیسی دارای مقاومت بسیار خوبی در برابر پوسیدگی است و معمولاً در کاربردهای قایق‌سازی از آن استفاده می‌شود.

کارایی:

در این زمینه نیز دقیقاً مانند بلوط سفید است، یعنی اگر بخواهیم عیناً توضیح دهیم باید بگوییم که اگر به طور کامل خشک نشده باشد، می‌تواند برای اره آهنی مشکل ایجاد کند. با ابزارآلات برقی و دستی به راحتی می‌توان با آن کار کرد. برای حالت‌دهی به آن به راحتی تحت تأثیر بخارآب قرار می‌گیرد و به شکل دلخواه در می‌آید.

بو:

تمام انواع مختلف چوب بلوط دارای رایحه مطبوعی هستند که غالب مخاطبین آن‌ها از آن لذت می‌برند و آن را دوست دارند. بوی دل‌پذیر چوب، حس زیبایی و زندگی را در افراد بیدار می‌نماید.

آلرژی و مسمومیت‌زایی:

همان‌طور که در توضیحات مشابه همین بخش در قسمت بلوط سفید بیان کردیم، چوب بلوط به عنوان یک چوب حساسیت‌زا شناخته می‌شود. هر چند که تأثیرات مخرب یا خاصی تاکنون مشاهده نشده است. اما مواردی مانند سوزش چشم و یا خارش پوست در بعضی مواقع گزارش شده است. نکته قابل توجه این است که بلوط بیشتر به عنوان حساس‌کننده مطرح است تا حساسیت‌زا. در ادامه به صورت بسیار مختصر، بیان تفاوت این دو موضوع پرداخته‌ایم.

حساس‌کننده چیست؟

احتمالاً قبلاً اصطلاح حساسیت‌زدایی را شنیده‌اید، معمولاً با اشاره به فیلم‌ها یا تصاویر خشن موجود، به این معنی که ما شروع می‌کردیم و به طور طبیعی نسبت به چیزی حساس بودیم، و با قرار گرفتن در معرض بیشتر و مکرر، نسبت به اثرات آن حساسیت کمتری پیدا می‌کردیم.

اما با برخی از جنگل‌هایی که به عنوان یک ماده حساس‌کننده طبقه‌بندی شده‌اند، عکس این امر صادق است. یعنی هرچه بیشتر در معرض خاک اره چوب یا سایر ذرات ریز قرار بگیریم، نسبت به قرار گرفتن در معرض آن حساس‌تر می‌شویم و واکنش‌های شدید و نامطلوب می‌شوند.

اگر نسبت به هرگونه چوبی که به عنوان حساس‌کننده شناخته شده است، واکنش آلرژیک دارید، در موارد بعدی بسیار محتاطاانه نسبت به استفاده از آن گونه‌ها (و گونه‌های مربوطه) اقدام کنید. برخی واکنش‌ها آنقدر شدید است که به راحتی مجبور به قطع و یا منع استفاده از بعضی از گونه‌های خاص چوب شده‌اند. (Cocobolo در این زمینه بدنام است.) این چوب بسیار خوش‌عطر است اما در بسیاری از موارد باعث ایجاد حساسیت شده است.

قیمت‌گذاری و در دسترس بودن:

بلوط انگلیسی که به طور گسترده در اروپا رشد کرده و در دسترس است. تقریباً به همین اندازه در ایالات متحده دیده نمی‌شود و چوبی وارداتی محسوب می‌شود. اگر در منطقه‌ای محلی که رشد می‌کند خریداری شود، از نظر قیمت متوسط و یا ارزان است.

پایدار بودن تیره:

همان‌طور که در بخش قبل گفته شد اساساً چوب بلوط جزء آن دسته از درختانی که در لیست خطر انقراض قرار داشته باشند، نیست.

به طور کلی عده‌ای معتقدند که بلوط انگلیسی در گروه بلوط سفید قرار می‌گیرد و بسیاری از ویژگی‌های بلوط سفید (Quercus alba) را دارد. با توجه به بررسی‌هایی که انجام شد می‌توانیم تا حدود زیادی این موضوع را تأیید نماییم.

یکی از معروف‌ترین درختان بلوط انگلیسی ، به نام بلوط بزرگ، درختی عظیم است که در جنگل شروود، در ناتینگهام شایر انگلیس واقع شده است. قدمت این درخت تقریباً 1000 سال تخمین زده می‌شود و ادعا می‌شود که مخفیگاه مشترک رابین هود و همراهانش بوده است.

بلوط ایرانی (زاگرس)

بلوط ایرانی با نام علمی Quercus Brantii  که گسترده‌ترین درخت در جنگل‌های کوهستان زاگرس است، تحت تأثیر طوفان‌های گردوغبار غربی قرار دارد که بیشتر از عراق نشأت می‌گیرند و همچنین تنش شدید آب نیز وجود دارد. این درخت در منطقه زاگرس ایران، سوریه، فلسطین، کردستان عراق، ترکیه و بخش‌هایی از ارمنستان یافت می‌شود. در جدول زیر تمام خصوصیات مهم آن را که برای استفاده در کار باید بدانیم، ذکر نموده‌ایم:

در جدول بالا مانند جداول قبل، مواردی بیان شده است که برای توضیح هر چه بیشتر آن‌ها را در این بخش بیان می‌نماییم:

*ضریب جانکا: این عدد به طور مستقیم در تعیین میزان مقاومت چوب در برابر فرورفتگی، خستگی و سایش نقش دارد – همچنین پیش بینی غیرمستقیم  در تعیین میزان سختی در میخ‌کوبی، پیچش، سنباده زدن یا اره زدن گونه های خاص چوب از نتایج این عدد قابل انجام است.

**ضریب گسست (پارگی): مدول پارگی، که به اختصار MOR مخفف می‌شود، (که بعضاً به آن مقاومت خمشی گفته می‌شود)، اندازه‌گیری مقاومت نمونه قبل از پارگی است. می‌تواند برای تعیین مقاومت کلی گونه‌های چوبی استفاده شود. برخلاف مدول الاستیسیته، که انحراف چوب را اندازه‌گیری می‌کند، اما مقاومت نهایی آن را نمی‌سنجد. (به عبارت دیگر، برخی از گونه‌های چوب تحت فشار خم می‌شوند، اما به راحتی خرد نمی‌شوند)

*** مدول الاستیک: نسبت نیرویی که بر یک ماده یا بدن وارد می شود به تغییر شکل حاصل شده از آن.

**** مقاومت شکست (مقاومت فشاری): گاهی اوقات به عنوان مقاومت فشاری به موازات رگه شناخته می‌شود، این اندازه‌گیری حداکثر مقاومت در برابر خرد شدن چوب هنگام اعمال وزن بر انتهای چوب است (فشرده سازی به موازات رگه چوب است).

***** جمع‌شدگی : چوب علاوه بر اینکه رطوبت ساز است (رطوبت حاصل از هوای اطراف را از بین می‌برد یا از دست می‌دهد)، ناهمسانگرد نیز است. معنی این امر این است که چوب بسته به جهت رگه، دارای خصوصیات مختلفی است. در همه جهات یکسان نیست و یکی از مناطقی که این خاصیت به وضوح دیده می‌شود، در حالت جمع‌شدگی در ابعاد است.

رنگ و ظاهر:

بلوط ایرانی دارای چوبی به رنگ قهوه ای مایل به قرمز تا روشن است.

رگه و بافت:

دارای منافذ متوسط تا بزرگ و رگه هایی نسبتاً درشت است.

مقاومت در برابر پوسیدگی:

تقریباً با دوام است.

کارایی:

بلوط ایرانی تقریباً از نظر کارایی مانند بلوط موجود در ایالات متحده آمریکا است.

بو:

مانند دیگر بلوط‌های موجود در دنیا بوی مطبوعی دارد.

آلرژی و مسمومیت‌زایی:

مانند بخش قبل توضیحاتیکه ارائه نمودیم درباره نوع بلوط ایرانی نیز صدق می‌کند.

قیمت‌گذاری و در دسترس بودن:

اطلاعات مدون و دقیقی در این باره در دست نیست.

پایدار بودن تیره:

همان‌طور که در بخش‌های قبل به آن اشاره کردیم، اساساً چوب بلوط جزء آن دسته از درختانی که در لیست خطر انقراض قرار داشته باشند، نیست.

در این مقاله سعی کردیم توضیحاتی پیرامون انواع مختلف چوب بلوط ارائه نماییم. این چوب یکی از چوب‌های مناسب برای استفاده در زمینه ساخت‌وساز است. چوبی محکم با شکل‌پذیری مناسب.

لطفاً نظرات و دیدگاه‌های خود را در این زمینه در بخش ارائه دیدگاه‌ها با ما و دیگر مخاطبان آمیتیس در میان بگذارید.