صنعت چوب (نجاری، کار با چوب و هنرهای چوبی) یکی از تأثیرگذارترین صنایع ایران است. حدود ۱۵ درصد از شاغلان کشور در صنعت چوب و صنایع وابسته به آن فعال هستند. چوب یکی از جذاب‌ترین مواد در دسترس انسان‌ها است که به واسطه ساختار آن به راحتی می‌توان آن را تغییر شکل داد و سازه‌ها و ایده‌های جدید خلق کرد.
ابزارها و تجهیزات مختلفی برای کار با چوب در سطوح مختلف خانگی، کارگاهی و صنعتی به بازار عرضه شده‌اند و شما با هر سطح از دانش فنی و یا حتی به صورت تفریحی می‌توانید ایده‌های چوبی خود را خلق کنید.
در این نوشته هدف ما ارائه راهکارهایی برای افرادی است که قصد ورود به صنعت چوب دارند و یا اینکه در مراحل ابتدایی کار در این حوزه هستند. البته رعایت این موارد حتی برای استادکاری که چندین سال فعالیت دارد هم می‌تواند مفید باشد.
نجاری و کار با چوب را بیاموزید
نکته اولی که برای ورود به بازار صنعت چوب و کسب درآمد باید در نظر داشته باشید، آموزش و کسب تجربه است. قبل از اینکه به این بازار فکر کنید، باید خاک کارگاه بخورید و نجاری را بیاموزید. نمی‌توان بدون تجربه در این صنعت، پا به بازار گذاشت و بی‌گدار به آب زد.
حتماً از یک نجار خواهش کنید که شما را به شاگردی بپذیرد و حداقل یک سال در کارگاه نجاری به شاگردی و کسب تجربه بپردازید. در صورتی که بعد از یک سال به این نتیجه رسیدید که این صنعتی است که به آن علاقه دارید، دست به کار شود. اگر امکان شاگردی در کارگاه نجاری ندارید، حتماً در دوره آموزش نجاری شرکت کنید و با کم و کیف این حوزه آشنا شوید.
پس از درک مقداری از مشکلات و سختی‌ها و راحتی‌های صنعت چوب (و زیر شاخه‌های آن) آماده ورود به بازار شوید. اگر شناختی از دستگاه‌های نجاری ندارید، اگر شناختی از انواع چوب و متریال مورد استفاده در صنعت چوب ندارید، اگر هنوز با پوشش‌های مناسب چوب و نحوه‌ی اجرای آن آشنا نیستید، اگر هنوز راه خود را پیدا نکردید و در رشته خود مستقل نشدید، هنوز زود است که وارد بازار شوید.
هرچند که نباید از این جمله بترسید؛ اما حداقل‌ها را هم نباید فراموش کنید. فقط چون در یک پیج اینستاگرامی چند تایم لپس از ساخت یک سازه چوبی دیدید، نشانه آمادگی شما برای ورود به بازار صنعت چوب نیست! چیزی که شما می‌بینید، نتیجه سال‌ها تلاش و تجربه است و به سادگی به دست نیامد. شما می‌توانید به صورت تفننی کارگاه داشته باشید و هر از چند گاهی فروش انجام دهید؛ اما این روند استاندارد کار در این کار و کسب نیست.
توانایی‌های خود را لیست کنید
نکته دوم، شناخت توانایی‌های خودتان است. تا زمانی که درکی از توانایی‌ها، اهداف و پتانسیل خود نداشته باشید، به هیچ کاری ورود نکنید. به حرف این و آن اعتماد نکنید. هیچ‌کس به اندازه خودتان به افکار و توانایی‌ها و قابلیت‌هایتان اشراف ندارد. مهم این است که بخواهید و انجام دهید.
شاید یک مشاور خوب بتواند راه را به شما نشان دهد؛ اما در نهایت شما هستید که باید راهکارهای مشاور را درست اجرا کنید. حرفهای زیبا اما بدون اقدام هیچ ارزشی ندارد.
ابتدا توانایی‌های خود در کار با چوب، کار با ابزارهای چوب، اجرای رنگ چوب، کار با ابزارهای دستی مانند مغار و اره مویی، کار با ابزارهای حرفهای (سی ان سی چوب) و… را لیست کنید. با لیست کردن این موارد، درک بهتری از راهی که قرار طی کنید خواهید داشت.
شناخت این توانایی‌ها به شما کمک می‌کند که انتخابی بهتر داشته باشید. در صنعت چوب ایران بیش از ۱۸۰ زیرشاخه وجود دارد که می‌توانید در آن حضور داشته باشید که کسب ارزش و کسب درآمد کنید.
علاقه دارید در کدام رشته از صنایع چوب فعالیت کنید؟
پس از مشخص شدن توانایی‌ها، باید به دنبال علایق خود باشید. هر رشته، محصول، کار، خدمت و فعالیتی که در صنعت چوب وجود دارد و به آن علاقه دارید را لیست کنید. این رشته‌ها دو حالت دارند. یا برای انجام آنها تجربه دارید یا باید دوباره تجربه کسب کنید. نکته مهم اینجاست که اگر به کاری عشق و علاقه داشته باشید، درصد موفقیت شما بیشتر از افرادی هست که از سر اجبار یا توصیه دیگران مشغول به کارند.
در صنعت چوب به عنوان صنعتی که هنرمند بودن و خلاقیت و ایده پردازی حرف اول را می‌زند، اگر عاشق کارتان نباشید با مشکلات زیادی روبرو خواهید شد. اگر عاشق کارتان باشید، سختی‌ها کمتر به چشمتان می‌آید و با تمام وجودتان به فکر کار و پیشرفت خواهید بود.
پس از بررسی توانایی‌ها و علایقتان، باید بازار سنجی کنید. اینکه صرفاً به یک موضوع و رشته علاقه‌مند باشید یا تجربه داشته باشید کافی نیست. شما باید سنجیده رفتار کنید. بازار هدفتان را بررسی کنید. در بخش بعدی در مورد بازار هدف و بازاریابی بیشتر صحبت خواهیم کرد.
بازار هدفتان را بیابید
پس از به نتیجه رسیدن در مورد اینکه چه رشته‌ای از صنعت چوب مورد علاقه شماست، باید به سنجش بازار بپردازید. مطمئناً شما خدمت یا محصولی دارید که افرادی نیازمند آن هستند و ما به ازای آن به شما پول پرداخت می‌کنند. ابتدا بررسی کنید که این مشتریان چه افرادی هستند، چه خصوصیاتی دارند، آیا خدمات شما محلی (در جغرافیای محل کار) هست یا اینکه درگیر سیستم‌ها حمل‌ونقل هستید.
برای دستیابی به مواد اولیه چه تهدیدها و فرصت‌هایی پیش روی شماست؟
اگر محدود به جغرافیای محل زندگی خود هستید، به دنبال رقبای حال حاضر باشید و بررسی کنید که آیا امکان رقابت یا رفاقت با آنها وجود دارد یا نه… ممکن است رقیب به حدی بزرگ باشد که توانایی رقابت با او را نداشته باشید و یا اینکه مجبور باشید هزینه و انرژی زیادی برای رسیدن به حداقل ها صرف کنید. البته این موارد نشان از ترسیدن از حضور در بازار نیست.
اگر برای فروش محصول و خدمات محدود به شهر و استان خود نیستید، کمی کارتان راحت‌تر است. بازار ۸۰ میلیونی ایران به حدی گسترده هست که شما هم بتوانید به عنوان یک تازه‌کار، سهمی از این بازار داشته باشد و چه‌بسا با یک برنامه‌ریزی درست، سهم زیادی از بازار را جذب خود کنید.
روش بازاریابی و فروش محصولات را مشخص کنید
پس از اینکه مشتریان خود را شناختید باید به بررسی روش‌های بازاریابی بپردازید. این روش‌ها می‌تواند با توجه به نوع محصول و استراتژی فروش شما متفاوت باشند؛ اما در هر کسب و کاری که باشید، نباید فضای مجازی (شبکه‌های مجازی و وب‌سایت) را فراموش کنید. به عبارتی حتی قبل از راه‌اندازی کارگاه نجاری و شروع به کار و کسب، باید در مورد روش‌های فروش و ارسال و بازاریابی و… فکر کنید.
کارگاه نجاری‌تان را راه‌اندازی کنید
نکته اولی که در مورد کارگاه نجاری باید یادآوری کنیم این هست که لزوماً نباید یک کارگاه صنعتی خارج از منطقه شهری داشته باشید. ما دوستانی را می‌شناسیم که بر روی یک میز مطالعه، زیباترین گردنبندهای چوبی را تولید می‌کنند و به قیمت بسیار خوب به فروش می‌رساند.
پس باید با توجه به نوع کارتان فضای موردنیاز را ایجاد کنید و اگر در ابتدای کار هستید، زیاد سختگیر نباشید. شما می‌توانید حداقل امکانات را تهیه کنید و از سود کارتان ابزار و تجهیزات جدید و یا کارگاه جدید تهیه کنید. انتخاب ابزار نجاری مناسب هم یکی دیگر از چالش‌های پیش روی شماست.
پس از شناخت نوع محصولی یا خدمتی که قرار هست ارائه دهید، باید مراحل تولید را در ذهنتان تصور کنید و ابزارهای موردنیاز برای ساخت محصول را تهیه کنید. این ابزارها باید با توجه به نوع چوب، حجم تولید، مدت زمان کار با دستگاه، بودجه در دسترس و… انتخاب شوند. حتماً در این مورد از افرادی که تجربه کافی دارند کمک بگیرید و بدون اطلاعات اقدام به خرید ابزار نکنید.
خرید ابزار و مواد اولیه یکی از مهمترین کارهایی است که هر فرد شاغل در صنعت چوب بادی نسبت به آن آگاهی و اشراف داشته باشد. خریدهای معقولانه منطقی به حفظ سرمایه و پول شما کمک خواهد کرد.
بسیاری از دوستان از ما می‌پرسند برای راه‌اندازی کارگاه نجاری به چه ابزارهایی نیاز داریم؟
پاسخ به این سؤال با توجه به نوع محصول و شرایط خریدار متفاوت است. شما برای اینکه بدانید چه ابزاری نیاز دارید، باید به این سؤال‌ها پاسخ دهید:
هدف از راه‌اندازی کارگاه چیست؟
قصد دارید چه محصولی تولید کنید؟
چه مقدار فضا در اختیار دارید؟
چه مقدار بودجه در اختیار دارید؟
چه مقدار زمانی از ابزار استفاده می‌کند؟
و…
پس باید چندین پارامتر را در کنار یکدیگر قرار دهیم تا به نتیجه‌ای درست و خوب دست پیدا کنیم.
بعد از خرید ابزار و مواد اولیه باید شروع به تولید کنید. به عبارتی در این مرحله باید توانایی‌ها، تجربه و قابلیت‌های خود را به نمایش بگذارید. اگر ده‌ها کتاب در مورد صندلی چوبی نوشته باشید و نتوانید یک صندلی چوبی زیبا بسازید، آن کتاب‌ها هیچ ارزشی ندارند.
صنعت چوب جای عمل است. در این صنعت حرف زدن مهم نیست، باید عمل کرد.
به فکر ارزش آفرینی باشید!
همیشه یک‌قدم از دیگران جلوتر باشید. این روزها کسی موفق است که بتواند ارزش آفرین باشد. کاری انجام دهید که برای جامعه سودمند باشد. هدف فقط کسب درآمد نیست. باید کاری کرد که در کنار کسب درآمد به جامعه هم سود برسانیم.
در زمان خلق با تولید هر سازه چوب به این فکر کنید که ارزش این سازه چیست و قرار است چه کارکردی داشته باشد. مهم‌تر اینکه شما می‌توانید با چه تغییری (هرچند کوچک) ارزش بیشتری بیافرینید. همیشه تلاش کنید از دیگران متفاوت باشید و البته این تفاوت در جهت افزایش کیفیت و کارایی و زیبایی بیشتر باشد.
محصولات بیشتری تولید کنید (منعطف باشید)
این نکته تجربه‌ای مفید هست که در اختیار شما قرار می‌دهیم. همیشه تلاش کنید فقط به یک حوزه خاص خودتان را محدود نکنید. اگر شما ابزارهای استاندارد نجاری را در کارگاه خود داشته باشید، امکان ساخت هر وسیله نجاری دیگری را هم خواهید داشت. تلاش کنید در کنار پروژه‌های روتین خود، ایده‌های دیگری هم خلق کنید که کمی متفاوت از حال و هوای محصولات فعلی تولیدی تان باشد و مشتریان هدف کاملاً متفاوتی داشته باشید.
با این ترفند در صورت ایجاد مشکل غیرمترقبه در یک شاخه خاص، امکان بهره‌برداری در گروه برای شما وجود دارد. به عبارتی تخم مرغ‌های خود را در یک سبد نچینید.
دور اندیش باشید
همیشه در برنامه ریزی‌های خود نگاهی به سال‌های آینده داشتید باشید و فراتر از ایده آل‌های خود فکر کنید. این نوع تفکر در انتخاب‌های درست به شما کمک خواهد کرد و تصمیم‌هایی درست‌تر خواهید گرفت. شاید در نگاه اول تصمیمات جاه‌طلبانه گرفته باشید؛ اما سال‌های بعد به نگاه آینده نگرانه‌تان افتخار خواهید کرد. به عنوان مثال در زمان خرید ابزار دوراندیش باشید و همیشه ابزاری انتخاب کنید که در ماه‌ها و سال‌های آینده هم با توجه به پیشرفت در کار و کسب جوابگو باشد.
به دانش خود بی افزایید و به‌روز باشید
در کنار تجاربی که به صورت عملی در کارگاه خود به دست می‌آورید، به کسب دانش در زمینهٔ کاری خود و افزایش سطح علمی خود بپردازید.
شما می‌توانید با مطالعه مقالات منتشر شده در سایت‌ها و مجلات و ویدئوهای مرتبط با حوزه کاری‌تان، همیشه خود را به روز نگه دارید. همیشه در نمایشگاه‌ها شرکت کنید و از جدیدترین دستاوردهای حوزه کاری خود آگاه شوید. به نکته‌های ایمنی در زمان کار با ابزار نجاری توجه داشته باشید و هیچ‌گاه به تجربه خود اعتماد نکنید. صبور باشید و انتظار نداشته باشید یک شبه راه صدساله را طی کنید.
سخن پایانی
این نوشته پاسخی هست به این عزیزان تا از اطلاعاتی که یک مشاور نیاز دارد و زمانی که باید برای تحلیل هر یک از داده‌ها طی شود، آگاه شوند.
ما در این نوشته تلاش کردیم نکته‌هایی که باید برای ورود به صنعت چوب بدانید را توضیح دهیم. برای ما راهنمایی دقیق و درست (با توجه نداشتن هیچ اطلاعاتی در مورد شما) امکان‌پذیر نیست. لازم به توضیح اینکه فرد یا مجموعه‌ای می‌تواند به شما کمک کند که دانش کافی از شرایط محیطی، سطح دانش شما، میزان بودجه و مواردی که توضیح دادیم داشته باشد.
اگر بتوانید سرفصل‌های موجود در این نوشته را بر روی کاغذ بنویسید و در مورد هر موضوع تحلیل درست داشته باشید احتمال اینکه نقشه راه درستی تدوین کنید، بسیار بالاست.
