چوب راش ، یکی از مرغوب‌ترین چوب‌ها است. این چوب مخاطبین و طرفداران بسیار زیادی دارد. تقریباً بهترین ساخته‌های هنر چوب، معمولاً با این چوب ساخته می‌شود. اگر بتوانید نشانه‌های تشخیص چوب راش را به‌درستی بشناسید، این امکان را خواهید داشت تا در هر مکانی که این چوب را مشاهده نمودید، آن را بشناسید. اصلی‌ترین هدف ما در این مقاله همین است. اینکه شما به‌عنوان مخاطب آمیتیس بتوانید این چوب را به‌راحتی تشخیص دهید. در این مقاله قصد داریم تا مزایا و معایب چوب راش را بیان نماییم تا متناسب با شرایط امکان انتخاب و تصمیم‌گیری صحیح را داشته باشید.
در این مقاله قصد داریم تا پیرامون مطالبی در این خصوص صحبت کنیم. قصد داریم تا اطلاعات و برخی جزئیات فنی مربوط به این چوب پرطرفدار را ارائه نماییم. مشخصات ظاهری و فیزیکی آن را بیان نماییم در زمینه معرفی هر چه بهتر آن، اقدام مناسبی را به انجام برسانیم.
چوب‌های راش و مشخصات فنی آن
انواع چوب راش به‌طورکلی به دو دسته آمریکایی و اروپایی تقسیم می‌شود. این دودسته شباهت‌های بسیاری زیادی با یکدیگر دارند، اما تفاوت آن‌ها در برخی جزئیات است. هر مقدار به این جزئیات و تفاوت‌ها و شباهت‌ها مسلط‌تر باشید، تشخیص چوب راش برای شما ساده‌تر خواهد بود.
در این بخش به بیان مشخصات و برخی جزئیات فنی و ظاهری این چوب می‌پردازیم تا شناخت بیشتر و بهتری نسبت به آن به‌دست بیاورید.
معرفی اولیه مشخصات چوب‌های راش
راش (Fagus) تیره‌ای از درختان برگ‌ریز از خانواده Fagaceae، بومی معتدل اروپا، آسیا و آمریکای شمالی است. طبقه‌بندی‌های اخیر 10 تا 13 گونه را در دو زیرشاخص متمایز، Engleriana و Fagus دسته‌بندی کرده است. تیره فرعی Engleriana فقط در آسیای شرقی یافت می‌شود، متمایز از شاخه‌های کم، اغلب از چندین تنه اصلی با پوست زرد تشکیل‌شده است. راش‌های زیرگروه فاگوس که بیشتر شناخته‌شده‌اند دارای شاخه‌های بالا با تنه‌های بلند و تنومند و پوست صاف و خاکستری نقره‌ای هستند. راش اروپا بیشترین کشت را دارد.
میوه درخت راش، معروف به راش یا دکل، در شاخه‌های کوچک یافت می‌شود که در پاییز از درخت می‌ریزند. آن‌ها کوچک، تقریباً مثلثی و خوراکی، با طعمی تلخ، قابض یا ملایم و مهره مانند هستند.
گونه اروپایی Fagus sylvatica چوبی سودمند تولید می‌کند که سخت است اما ازلحاظ ابعادی ناپایدار است. به‌طور گسترده‌ای برای قاب‌سازی مبلمان و ساخت نورگیر و یا داربست، کف‌سازی و اهداف مهندسی، در تخته سه‌لا و در وسایل خانه مانند بشقاب استفاده می‌شود، اما بندرت به‌عنوان چوب تزئینی استفاده می‌شود. از این الوار می‌توان برای ساخت خانه‌های چوبی، خانه‌ها و اتاقک‌های چوبی استفاده کرد.
چوب راش نیز هیزم بسیار خوبی ایجاد می‌کند، به‌راحتی با شعله‌های درخشان اما آرام ساعات زیادی شکسته شده و می‌سوزد. اسلب‌های این چوب بسیار زیبا و مقاوم هستند. چوب درختان راش برای خشک شدن مالت مورد استفاده در برخی از ماءالشعیرهای دودی آلمان سوزانده می‌شود. از راش همچنین برای کشیدن ژامبون وستفالیان، سوسیس آندویز و برخی پنیرها استفاده می‌شود.
راش آمریکایی
راش آمریکایی که همان‌طور که گفته شد، راش آمریکای شمالی است، دارای نام علمی Fagus grandifolia است. در شمال قاره امریکا و همچنین شرق ایالات متحده آمریکا رشد می‌کند. ارتفاع درخت آن بین 30 تا 40 متر بوده و قطر آن حدود 1 تا 1.5 متر است. وزن میانگین خشک آن حدود 720 کیلوگرم بر مترمکعب است. وزن مخصوص آن در شرایط پایه با 12% رطوبت حدود 0.54 تا 0.72 است. شاخص سختی جانکای آن 5.780 نیوتن بوده و مدول گسستگی آن 14.900 پاوند-نیرو بر اینچ‌مربع، معادل 102.8 مگا پاسکال است. مدول الاستیک آن 1.720.000 پاوند-نیرو بر اینچ‌مربع معادل 11.86 گیگا پاسکال است. قدرت لازم برای خرد کردن آن 7.410 پاوند-نیرو بر اینچ‌مربع معادل 51.1 مگا پاسکال است.
راش اروپایی
راش اروپایی؛ همان‌طور که گفتیم، در مناطق آسیایی نیز یافت می‌شود. نام عمومی آن European Beech و نام علمی آن Fagus Sylvatica است. ارتفاع این درخت حدود 30 تا 40 متر و قطر آن حدود 1 تا 1.5 متر است. میانگین وزن خشک آن، حدود 710 کیلوگرم بر مترمکعب است. وزن مخصوص آن در شرایط معمولی با 12% رطوبت، بین 0.53 تا 0.71 است. شاخص سختی جانکای آن 6.460 نیوتن و مدول گسستگی آن 110.1 مگا پاسکال است. مدول الاستیک آن 14.31 گیگا پاسکال و قدرت لازم برای خرد کردن آن چیزی معادل 57 مگا پاسکال است.
مقایسه مشخصات فنی راش آمریکایی و اروپایی
در این بخش، در جدول زیر، موارد ذکرشده را دسته‌بندی کرده و توضیحاتی پیرامون کاربرد و معنی هر یک از آن‌ها نیز ارائه نموده‌ایم:
| ردیف | عنوان | راش آمریکایی | راش اروپایی |
| 1 | نام متداول | راش آمریکایی | راش اروپایی |
| 2 | نام علمی | Fagus grandifolia | Fagus sylvatica |
| 3 | گستره رویش | آمریکای شمالی و شرق ایالات متحده | اروپا و بخش‌هایی از آسیا |
| 4 | اندازه | 30 الی 40 متر ارتفاع – 1 تا 1.5 متر قطر تنه | 30 الی 40 متر ارتفاع – 1 تا 1.5 متر قطر تنه |
| 5 | میانگین وزن خشک | 45 پاوند بر فوت مکعب (720 کیلوگرم بر مترمکعب) | 44 پاوند بر فوت مکعب (710 کیلوگرم بر مترمکعب) |
| 6 | وزن مخصوص پایه (رطوبت 12%) | 0.54 تا 0.72 | 0.53 تا 0.71 |
| 7 | سختی Janka | 1.300 پاوند-نیرو (5.780 نیوتن) | 1.450 پاوند-نیرو (6.460 نیوتن) |
| 8 | مدول گسستگی | 15.970 پاوند-نیرو بر اینچ‌مربع (110.1 مگا پاسکال) | 15.970 پاوند-نیرو بر اینچ‌مربع (110.1 مگا پاسکال) |
| 9 | مدول الاستیک | 1.720.000 پاوند-نیرو بر اینچ‌مربع (11.86 گیگا پاسکال) | 2.075.000 پاوند-نیرو بر اینچ‌مربع (14.31 گیگا پاسکال) |
| 10 | قدرت لازم جهت خرد کردن | 7.410 پاوند-نیرو بر اینچ‌مربع (51.1 مگا پاسکال) | 8.270 پاوند-نیرو بر اینچ‌مربع (57 مگا پاسکال) |
همان‌طور که از مقایسه مقادیر جدول بالا مشخص است، چوب‌های راش آمریکایی و اروپایی بسیار شبیه به هم هستند، اما می‌بینیم که تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند.
معرفی پارامترهای جدول
در ادامه قصد داریم به معرفی هر یک از پارامترهای جدول بالا بپردازیم تا معنی و مفهوم مطالب آن برای شما واضح‌تر بوده و بتوانید از موارد ذکرشده، استفاده علمی و یا اجرایی نموده و آن‌ها را به‌طور عملی به کار بگیرید. شناخت هر یک از موارد ذکرشده در جدول بالا خود می‌تواند بیانگر موارد بسیار مهم در تفاوت‌ها فیزیکی مؤثر در مقاومت‌ها و یا شکل‌پذیری‌های انواع مختلف چوب است. به‌طورکلی تمامی چوب‌های شناخته‌شده در دنیا مانند چوب گردو، چوب بلوط و … همگی چنین جدولی دارند و تمامی مشخصات فنی آن‌ها بر اساس آزمایش‌ها انجام‌شده و موارد تجربی به‌طور کامل به ثبت رسیده است.
| ردیف | عنوان | توضیح |
| 1 | نام متداول | نامی که عموم اجتماع از آن استفاده می‌کنند |
| 2 | نام علمی | نامی که در مجامع و مقالات علمی از آن استفاده می‌شود |
| 3 | گستره رویش | جغرافیایی که این گیاه رشد می‌کند و می‌توان آن را یافت |
| 4 | اندازه | ابعاد درخت (ارتفاع و قطر تنه) |
| 5 | میانگین وزن خشک | این وزن مربوط به زمانی است که چوب مراحل فرآوری و اصلاح حرارتی را طی کرده باشد و هیچ رطوبتی نداشته باشد |
| 6 | وزن مخصوص پایه (رطوبت 12%) | این وزن مربوط به زمانی است که چوب در شرایط طبیعی خشک‌شده باشد تا 12% رطوبت داخلی برای آن طبیعی است |
| 7 | سختی Janka | آزمایش سنجش سختی است که مقاومت نمونه چوب را در مقابل ساییدگی و فرسایش می‌سنجد |
| 8 | مدول گسستگی | میزان مقاومت چوب در برابر گسستگی ناشی از کشش محوری |
| 9 | مدول الاستیک | میزان مقاومت در برابر نیرو و قابلیت بازگشت چوب به حالت اولیه خود قبل از اعمال نیرو |
| 10 | قدرت لازم جهت خرد کردن | نیرویی که برای خرد کردن چوب لازم است |
انواع رنگ چوب راش و شکل ظاهری آن:
رنگ راش به‌طورمعمول، کرم کم‌رنگ است. گاهی اوقات دارای رنگ صورتی یا قهوه‌ای است. برای تهیه روکش باید چوب موردنظر کمی رنگ تیره‌تری داشته باشد، زیرا برای برش دادن روکش، معمولاً چوب را باید با بخار آماده کرد و این روند به آن رنگ طلایی‌تری می‌بخشد. لایه‌هایی که به‌صورت افقی برش می‌خورند خیلی صاف هستند، درحالی‌که سطوحی که از چهار طرف مقطع به سمت مرکز الوار برش می‌خورند (برش‌های ربع مقطعی)، سطوح رگه‌رگه و صیقلی را ارائه می‌دهند.
رگه یا بافت:
رگه‌های این چوب معمولاً صاف و مستقیم بوده و بافتی یکنواخت، ریز و متوسط دارد. روی سطح این چوب به‌صورت دانه‌دانه و یا سوراخ‌های ریز و پیوسته‌ای دارد. این نشانه برای تشخیص چوب راش بسیار می‌تواند کمک‌کننده باشد.
میزان مقاومت در برابر پوسیدگی:
راش به‌طورمعمول، فساد‌پذیر است و اگر به‌درستی نگه‌داری نشود، ممکن است مورد حمله حشرات و موریانه قرار بگیرد.
معایب چوب راش
یکی از اصلی‌ترین معایب چوب راش این است که برای استفاده دائمی در فضای باز مناسب نیست؛ زیرا در اثر تغییر رطوبت، دچار مشکل شده و در برابر این پدیده دوام ندارد. راش چوب سنگینی است، زیرا بافت آن بسیار متراکم است. موارد استفاده آن بیشتر در صفحه‌های آشپزخانه، صندلی‌های داخلی، کف، اسباب‌بازی‌های چوبی، تخته سه‌لا و … است. راش اروپایی به‌عنوان یک چوب تقریباً حساسیت‌زا (در برخی مناطق) شناخته می‌شود و همواره باید در نگه‌داری از آن دقت لازم را داشت. معمولاً بیشتر واکنش‌های شایع شامل سوزش چشم، سوزش پوست و بعضاً مشکلات تنفسی است. از دیگر مواردی که می‌توان نام برد، موضوع قیمت چوب راش است. راش چوب تقریباً گرانی است. این چوب در هفته آخر خردادماه 1400، در بازار تهران، مترمکعبی بین 13.5 الی 16.5 میلیون تومان قیمت داشته است.
مواردی که در بالا بیان شد، همگی در جهت معرفی هر چه بیشتر و بهتر این چوب و ارتقاء سطح شناخت مخاطبان از این نوع چوب پرطرفدار بود. بیان مطالب فنی، مشخصات ظاهری، مزایا و معایب چوب راش و همه مواردی که به تشخیص چوب راش از دیگر انواع چوب کمک می‌کند، همگی در جهت معرفی بهتر آن است. لطفاً نظرات و تجربیات خود را در استفاده و خرید چوب راش با ما و دیگر مخاطبان آمیتیس در بخش ارائه دیدگاه‌ها به اشتراک بگذارید.
