رطوبت چوب به مقدار آبی که در واحد وزن چوب موجود است گفته می‌شود. هدف از خشک کردن چوب تعادل رطوبتی با محیط یعنی رساندن رطوبت چوب به رطوبت محیط است. به‌طورکلی هر منطقه رطوبت پایه خاص خود را دارد که طبق اقلیم آب‌وهوایی دسته‌بندی می‌شود. رطوبت سنج چوب یکی از ابزارهای کمکی برای سنجش رطوبت آن است. هرچند این دستگاه در بین اساتید ایرانی چندان شناخته‌شده نیست، اما افرادی هستند که از این ابزار استفاده کرده‌اند.
جذب یا دفع رطوبت از مهم‌ترین دلایل تغییرات در شکل ظاهری و فرم چوب است که در آب‌وهوای خشک رطوبت دفع و در مناطق مرطوب رطوبت جذب می‌شود. به‌طورکلی چوب صددرصد خشک وجود ندارد و گاهی نسبت به وزن خشک و گاهی نسبت به وزن مرطوب، رطوبت آن سنجیده می‌شود. امروزه اغلب محاسبات رطوبت، نسبت به وزن خشک شده سنجیده می‌شود. رطوبت داخل چوب به دو صورت طبقه‌بندی می‌شود که آب آزاد در حفره‌های سلولی جمع می‌شود و آب محدود یا نم ملایم در دیواره‌ها و مرز سلول‌ها انباشته می‌شود.
رطوبت چوب به چند گروه تقسیم می‌شود؟
به‌طورکلی رطوبت چوب به 3 گروه دسته‌بندی می‌شود که شامل موارد زیر است:
چوب مرطوب
چوب مرطوب به چوب‌هایی گفته می‌شود که حدود 35 درصد یا بیشتر رطوبت دارند مانند چوب درختان تازه بریده شده
چوب نیمه‌خشک
چوب‌های نیمه‌خشک دارای 15 تا 20 درصد رطوبت هستند مانند چوب‌های خشک شده در هوا.
چوب‌های خشک
چوب‌های خشک 8 تا 13 درصد دارای رطوبت هستند مانند چوب‌های آکویا استیله‌شده و یا ترموودها
آکویا در دسته‌بندی چوب‌های خشک در رده‌بالا طبقه‌بندی می‌شود، چراکه مسئله رطوبت را حل کرده است به‌همین دلیل تغییر فرم و شکل در آکویا بسیار کم‌تر از چوب‌های خشک مشابه است که با روش‌های دیگر فرآوری شده‌اند.
آموزش خشک کردن چوب در فضای باز
اولین نکته در رابطه با خشک کردن چوب باید در نظر گرفته شود برش به‌موقع گرده بینه‌ها است. درختی که تازه کنده شده باید فوری به الوار تبدیل شود این کار بافت چوب را بازکرده و خروج رطوبت را ساده‌تر می‌کند. از طرفی پوست درخت مانند عایق عمل می‌کند و از خروج آب جلوگیری می‌کند که این خود موجب رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها می‌شود. در هر روش خشک‌کردن باید الوار کمی بزرگتر از سایز موردنظر باشد، زیرا سایز چوب پس از این فرایند کاهش می‌یابد. سرعت خروج رطوبت از انتهای چوب بیش از 10 برابر از دیگر نقاط آن بوده و همین دلیل موجب ایجاد ترک در آن می‌شود که شما می‌توانید این مشکل را با آب‌بندی انتهای الوار از جمله موم پارافین، رنگ پلی‌اورتان، لاک‌والکل و رنگ لاتکس حل کنید. بعد از انجام این کار شما می‌توانید یک‌لایه نسبتاً ضخیم از ماده را به انتهای چوب بزنید تا از فرار سریع رطوبت جلوگیری شود، بلافاصله بعد از برش باید انتهای چوب را بپوشانید، بنابراین برای پوشاندن برش‌های چوب چند ساعت یا چند روز دیر است.
مکان مناسب باید سرپوشیده باشد و بدون دیواره که اجازه حرکت هوا را بدهد آفتاب نباید به‌صورت مستقیم بتابد و موقعیت جغرافیایی باید به‌شکلی باشد که در تمام رطوبت موجود در هوا نیز کم باشد. بهتر است کف زمین بتنی باشد و تماس با علف وجود نداشته باشد. برای ممانعت از انتقال رطوبت از کف به چوب‌ها می‌توانید یک یا دولایه پلاستیک استفاده نمایید، البته شما باید از پایه‌های بتنی به ارتفاع حداقل 25 سانتی‌متر برای قراردادن الوارها نیز کمک بگیرید.
چرا چوب باید قبل از استفاده خشک شود؟
چوب باید بعد از این‌که از درخت جدا شد فرایند خشک شدن را طی کند تا قابل‌استفاده شود. اگر قبل از خشک شدن از آن بهره‌برداری شود عواقب بسیار بدی به دنبال خواهد داشت. چوب سبز به دلیل داشتن آب زیاد، سایز آن بعد از خشک شدن کاهش پیدا کرده و کوچک‌تر می‌شود و در نتیجه کار انجام شده با آن خراب خواهد شد. چوب سبز حتی برای آتش درست‌کردن مناسب نیست و به‌همین دلیل چوب سبز تا هنگامیکه خشک نشود کاربرد چندانی در هیچ جایی ندارد، البته فرایند خشک‌کردن بسیار پیچیده است و تنها افراد متخصص و ماهر و باتجربه می‌توانند چوب را خشک کنند بدون این‌که آسیبی به آن وارد شود.
روش خشک کردن چوب به‌صورت طبیعی و در فضای باز
بعد از آوردن الوارها به کارخانه چوب باید پیش از اقدام به خشک‌کردن آن‌ها را از لحاظ نوع و گونه چوب جدا کنند. چوب‌ها سطح متفاوتی از رطوبت را دارند و هرکدام باید به میزان خاصی رطوبت از دست بدهند. سپس چوب‌ها را شروع به برش‌زدن می‌کنند. نوع برش‌های چوب برای کاربردهای متعدد تفاوت دارد یعنی به عبارتی نوع برش چوب برای کف‌پوش با برش چوب برای دکوراسیون متفاوت است. بعد از اتمام کار برش چوب و الوار سبز هر نوع برش را به‌صورت جداگانه کنار یکدیگر قرار می‌دهند تا خشک شوند. شیوه خشک‌کردن الوار به‌صورت طبیعی بسیار زمان‌بر است و به نوع چوب، تراکم، ضخامت و میزان رطوبت آن بستگی دارد. مدت‌زمان خشک‌کردن آن بین چند ماه تا یک سال متغیر است. چوب‌های آماده خشک شدن را با فاصله روی‌هم قرار می‌دهند. این عملیات باید در فضای باز که جریان هوا مداوم در حال چرخش است انجام گیرد. برای ممانعت از ترک خوردن چوب در زمان خشک شدن، اطراف برش خورده چوب را با چسب یا صیقل بپوشانید. این کار به این دلیل می‌توانید انجام دهید تا رطوبت به‌صورت ناگهانی خارج شده و موجب ترک خوردن چوب نشود. پس از این‌که مراحل چسب زدن و روی‌هم قراردادن چوب‌ها به اتمام رسید، روی قسمت بالایی چوب‌ها را با یک پوشش نایلونی بپوشانید.
چوب‌ها نباید در تمام مدت خشک شدن با زمین تماس داشته باشند، چراکه رطوبت زمین بر روی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. هرچند روز یک‌بار وضعیت چوب‌ها را بررسی کنید و میزان رطوبت آن‌ها را با رطوبت سنج بررسی نمایید. نکته مهم در رابطه با خشک شدن چوب به روش طبیعی و مصنوعی این است که چوب‌ها پیش از خشک شدن ابتدا وزن شوند و میزان رطوبت آن‌ها بررسی شود. پس از اتمام خشک شدن چوب باید به وزن خاصی برسند تا مشخص شود مراحل خشک شدن با موفقیت به پایان رسیده و نوبت به ارسال چوب‌ها شده است.
روش اندازه گیری رطوبت چوب
روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری رطوبت آن وجود دارد که از بین آن‌ها 3 روش زیر کاربرد گسترده‌تری دارند.
روش آزمایشگاهی
در این روش وزن نمونه کوچکی از چوب باید توسط ترازوی دیجیتال با دقت 01/0 گرم اندازه‌گیری شود. در این صورت ترتیب وزن مرطوب چوب به دست می‌آید. بدین ترتیب باید به مدت 24 ساعت چوب مرطوب را داخل اتو با درجه حرارت 2± 103 درجه سانتی‌گراد تنظیم شده قرار دارد. بعد از خروج از اتو باید مجدداً از طریق همان ترازو دیجیتالی وزن کرد تا وزن خشک آن به دست آید. مقدار وزن مرطوب و خشک چوب از طریق فرمول درصد مرطوب، مقدار مرطوب به‌دست می‌آید. دقیق‌ترین روش خشک‌کردن روش اتو است، اما زمان انجام آن طولانی و نیاز به تفکیک قطعه نمونه از چوب است. برای مشخص‌کردن سریع درصد رطوبت آن میتوان از روش‌های دیگر نیز استفاده کرد.
روش هیگرومتریک
برای اندازه‌گیری درصد رطوبت چوب از طریق دستگاهی به نام هیگرومتر استفاده می‌شود. در این روش، باید سوراخی به قطر 6 و عمق 95 میلی‌متر در چوب ایجاد کرد. سپس میله دستگاه را داخل آن قرار داد و میزان رطوبت را ازروی صفحه دستگاه قرائت نمود. با استفاده از روش هیگرومتریک محدوده رطوبتی قابل‌اندازه‌گیری بین 3 تا 25 درصد و زمان لازم برای انجام آن 10 تا 15 دقیقه است.
روش رطوبت سنج‌های الکتریکی
روش کار رطوبت سنجی الکتریکی، طبق تغییرات ویژگی‌های الکتریکی چوب در اثر تغییرات رطوبت است که خود شامل دو نوع می‌شود:
رطوبت سنج نوع دی‌الکتریک
این نوع رطوبت سنج، رطوبت را توسط تماس دستگاه (بخش حساس دستگاه) با چوب، تعیین می‌شود. این دستگاه هیچ‌گونه الکترودی نداشته و در نتیجه موجب تخریب چوب نمی‌شود.
رطوبت سنج نوع مقاومت الکتریکی
در این روش رطوبت‌سنج مقاومت در مقابل جریان الکتریسیته بین دو الکترود یا سوزن نفوذ کرده و میزان رطوبت را مشخص می‌کند. سوزن‌های این دستگاه در داخل چوب فرورفته و صفحه دیجیتالی آن مقدار رطوبت را مشخص می‌کند. از لحاظ کاربردی رطوبت سنج‌های الکتریکی مناسب‌ترین انواع رطوبت سنج هستند که در کم‌ترین مدت‌زمان میزان رطوبت را اندازه‌گیری می‌کنند.
رطوبت چوب هنگام مصرف
رطوبت چوب در شرایط مختلف آب‌وهوایی متغیر است. این تغییرات در شرایط آب‌وهوایی موجب پدیده هم کشیدگی و واکشیدگی در چوب می‌شود. در حقیقت اگر صندلی، میز یا هر محصول چوبی که در مناطق مرطوب ساخته شود و به مناطق خشک‌تر منتقل شود، اتصال آن‌ها باز می‌شود. عوامل باز شدن اتصال‌های چوب از یکدیگر انتقال از یک منطقه مرطوب به منطقه خشک است. برای کاهش و حتی ازبین‌بردن میزان هم کشیدگی و واکشیدگی چوب در مناطق مختلف، ضروری است چوب را تا میزان رطوبت تعادل در آن منطقه خشک کرد.
نحوه تشخیص رطوبت چوب
نحوه تشخیص خشکی و میزان رطوبت چوب به دو روش سنتی و تجربی و روش مدرن و صنعتی است:
روش سنتی و تجربی
در این روش با ضربه‌زدن به چوب و گوش‌دادن به صدای آن به‌صورت تجربی میزان خیسی و رطوبت آن را حدس می‌زنند. این روش نیاز به تجربه و دقت بالایی دارد و البته زمان‌بر است.
روش مدرن و صنعتی
در حال حاضر دستگاههای کوچک و قابل‌حملی برای تشخیص رطوبت اسلب به کار گرفته می‌شود. این دستگاه کوچک و جیبی رطوبت سنج چوب است و قیمتهای مختلفی از این رطوبت سنج‌ها در بازار وجود دارد. در روش صنعتی رطوبت سنج‌ها به دو گروه مخرب و غیر مخرب دسته‌بندی می‌شوند. معمولاً در مدل مخرب سوزن‌های میخ مانندی در عمق چوب نفوذ می‌کند و اندازه‌گیری رطوبت صورت می‌گیرد. در این روش به بافت چوب آسیب وارد می‌شود و سازنده حس خوبی نخواهد داشت. در مدل غیر مخرب از صدمه و سوزن اثری نیست و اندازه‌گیری میزان رطوبت از طریق امواج صوتی و الکتریکی صورت می‌گیرد و هیچ‌گونه صدمه و یا خراشی به چوب وارد نمی‌شود. تشخیص میزان رطوبت آن باید به‌درستی تعیین شود و حدود رطوبت 7 تا 10 درجه برای مصارف خانگی مصنوعات چوبی ایده‌آل است.
در این مقاله سعی شد رطوبت چوب و روش خشک کردن چوب را برای شما بیان کنیم. شما می‌توانید با استفاده از روش‌های مختلف میزان رطوبت را اندازگیری کنید.
شما می‌توانید برای ثبت نظرات و پیشنهادهای خود و ارتباط با مشاورین ما از طریق زیر در تماس باشید.
