لیختنبرگ سوزاندن چوب با برق یکی از راه های ایجاد طرح های جذاب بر روی چوب است. اگر اهل جستجو و گشت و گذار در فضای مجازی باشید احتمالاً افکت‌های درخت یا رعد و برق مانند روی چوب را دیده‌اید که توسط سوزاندن چوب با ولتاژ بالای برق ایجاد شده است. در این مطلب با محوریت خویش ساز کردن و آشنایی، به مروری کوتاه در این تکنیک خواهیم پرداخت.این طرح‌ها به طرح‌های لیختنبرگ معروف هستند چرا که حاصل تجربیات و آزمایش‌های فیزیکدان آلمانی جورج کریستف لیختنبرگ در قرن ۱۸ میلادی بوده است.
لیختنبرگ (Lichtenberg) چیست؟
لیختنبرگ در واقع ایجاد طرح روی چوب با اختلاف ولتاژ بالا بین دو نقطه از چوب است. طرح‌های لیختنبرگ با ایجاد اختلاف ولتاژ بالا (بالای ۲۰۰۰ ولت) بین دو نقطه از جسم تقریبا نارسانا ایجاد می‌شوند. تصویر حاصل از آن نمونه‌ای سه بعدی از طرح‌های لیختنبرگ بوده که علت این پدیده تخلیه‌ی الکتریکی حاصل از اختلاف پتانسیل بسیار زیاد است.برای ایجاد طرح‌های لیختنبرگ روی چوب به یک ترانس ولتاژ بالا یا ترانس تسلا نیاز داریم. در این نوشته شما را با روش‌های ساخت دستگاه لیختنبرگ آشنا خواهیم کرد.
همان‌طور که اشاره کردیم در این روش که نوعی سوخت نگاری روی چوب هست از ولتاژهای بسیار بالای کیلو ولتی استفاده می‌شود. روش کار بسیار ساده هست؛ دو عدد پراپ یا اتصال داریم که با قرار دادن آن در دو نقطه از چوب اختلاف پتانسیل شدیدی ایجاد می‌کنیم . این ولتاژ موجب سوختن چوب با نقش‌هایی تصادفی می‌شود. معمولاً قبل از اعمال برق به چوب سطح آن را توسط محلول آب و نمک یا آب و جوش شیرین یا نوشابه و جوش شیرین کمی خیس کرده و پس از چند دقیقه که محلول مقداری در چوب نفوذ کرد، ولتاژ اعمال می‌شود. با جابجایی اتصال، تغییر در زمان اعمال ولتاژ یا میزان آن و تغیر رطوبت و جنس چوب نقش‌های ایجاد شده و متفاوت خواهند بود.
بهتر از قبل از دست به کار شدن کمی در مورد شدت این ولتاژ بدانید!
ولتاژ برقی که در خانه‌ها استفاده می‌کنیم ۲۲۰ ولت هست. ولتاژ صنایع نیز ۴۰۰ ولت و بیشتر. ولتاژهای ۲۰ هزار ولتی، ۶۰ هزار،۱۲۰،۴۰۰ هزار و بیشتر هم وجود دارد که در سیستم‌های توزیع، فوق توزیع و انتقال شاهد آن هستیم. برای نوشتن ساده‌تر و رسمی‌تر از واحد کیلو ولت برای بیان ضریب هزار استفاده می‌کنیم.
برای این روش به چند کیلو ولت احتیاج داریم؟
استانداردی برای آن تدوین نشده است ؛ اما معمولاً از ۲ کیلو ولت (دو هزار ولت) کمتر نیست.
چگونه این ولتاژ بالا را ایجاد کنیم؟
همان‌طور که اشاره شد برق شهری و مورد استفاده ما ۲۲۰ ولت هست. برای تبدیل این مقدار ساده‌ترین راه ممکن استفاده از ترانسفورماتورهای افزاینده ولتاژ هست. این ترانسفورماتورها ولتاژ ۲۲۰ ولتی را در ورودی دریافت کرده و در خروجی به ولتاژ دلخواه تبدیل می‌کنند.
کمی توضیح:
به‌صورت کلی دو نوع ترانسفورماتور داریم، افزاینده و کاهنده. همان‌طور که از نامشان پیداست کاهنده ولتاژ را کاهش و افزاینده ولتاژ را افزایش خواهد داد. ترانسفورماتور یک عنصر مبدل هست با فرکانس و توان ثابت. به این معنی که در فرایند تبدیل چیزی تولید یا مصرف نمی‌کند (البته تلفاتی وجود دارد که در مقایسه با ولتاژ ایجاد شده بسیار ناچیز هست و نمی‌شود آن را مصرف به‌حساب آورد). ساده‌ترین انواع ترانسفورماتورها شارژرهای موبایل شما هستند. قصد نداریم وارد فاز تخصصی این مبحث شویم بنابراین به این پرسش پاسخ خواهیم داد که چطور در ایران با امکانات موجود چنین مبدلی رو تهیه کنیم! پرسشی اگر بود در دیدگاه‌های همین پست بپرسید حتماً پاسخ خواهم داد.
ساخت ترانس لیختنبرگ
به کارگاه‌های ترانس پیچی مراجعه کنید و بخواهید که برای شما چنین ترانسی را طراحی و بسازند. ترانسی با خروجی چند کیلوولتی و جریانی بسیار پایین در حد دهم یا میلی آمپر با ورودی برق شهر.
خرید ترانس ماکروویو یا ماکروفر برای لیختنبرگ
این روش ساده‌ترین راه ممکن هست و تا ۲۰ کیلو ولت را برای شما فراهم خواهد آورد. نسبت با راه اول هم بسیار ارزان‌تر هست. در این روش کافیست یک عدد ترانس دستگاه ماکروویو تهیه کنید. این ترانس را می‌توانید باقیمت مناسبی تهیه کنید.
در این ترانس دو سر ورودی دارید که برق شهری وصل شده و سه سر خروجی. از سه سر خروجی تنها یک عدد مورد استفاده شما هست و دو سر دیگر را قطع و عایق می‌کنید؛ بنابراین یک سر اتصال شما خروجی از ترانس و سر دوم بدنه ترانس خواهد بود. ممکن هست در مدل‌های مختلف متفاوت باشد اما با آزمایشی ساده به آن پی خواهید برد. در ترانس های رایج ماکروویو سه عدد سیم خروجی داریم.یک جفت در بوبین پایینی و یک سیم در بوبین بالایی.دو سیم پایینی را عایق کنید.تک رشته سیم مربوط به بوبین بالایی یک سرو خروجی شما و سر دیگر ره به بدنه ترانس وصل کنید.برای اتصال به بدنه می توانید آن را با کابل شو و پیچ ومهره به زیر ترانس اتصال دهید.
خرید ترانس نئون برای دستگاه لیختنبرگ
این ترانس‌ها تا ۲۰ کیلو ولت تولید شده و در دو نوع سوئیچینگ و خطی موجود است. پیشنهاد ما نوع سوئیچینگ هست که سبک‌تر، بسیار ارزان‌تر و بادوام‌تر می‌باشد. به‌راحتی هم در بازار ایران قابل تهیه است.
بهترین پیشنهاد برای لیختنبرگ استفاده از ترانس های نئون هست به دلیل ایمنی بالایی که دارند و در برق گرفتگی احتمالی مشکل بسیار کمتری برای فرد ایجاد می کنند در مقایسه با ترانس های ماکروویو
خرید ترانس فلای بک تلویزیون برای لیختنبرگ
تلویزیون‌های قدیمی لامپ تصویر یا لامپ اشعه کاتودی داشتند که این لامپ با مکانیزمی ساده و منظم تصویر را روی صفحه تلویزیون نشان می دهند. برای این فرایند نیاز به ولتاژی بالا و چند کیلو ولتی هست که این ولتاژ بالا توسط ترانسی در این تلویزیون‌ها تأمین می‌شود. این ترانس را می توانید از تعمیر کارها تهیه کنید.
برای درایو کردن (راه اندازی) آن نیاز به مدار سوئیچینگ دارید که کمی تخصصی هست. البته سخت نیست اگر آشنایی کافی با برق و الکترونیک داشته باشید. شما کافی است بوبین ورودی، خروجی و فلای بک آن را پیدا کنید. ورودی این ترانس ۱۲ ولتی هست.
کمی توضیح بیشتر :برای اینکه از زحمت طراحی و ساخت مدار تغذیه این دستگاه رهایی یابید یک راه ساده تر هم هست . در این راه ساده یک عدد لامپ کم مصرف ( CFL ) تهیه کنید و از مدار داخلی آن برای تغذیه ورودی ترانس استفاده کنید. یک عدد لامپ کم مصرف ۶۵ وات برای اینکار کفایت میکنه و اگر ترانس مناسبی داشته باشید تا ۲۰ هزار ولت را هم در خروجی خواهید داشت .
در نهایت این روش به دلیل تخصصی بودن و احتمال خطر بالا پیشنهاد نمی شود.
نکات ایمنی استفاده از دستگاه لیختنبرگ
حتما کف پا عایق باشد.
برای جابجایی الکترودها از عایق های پی وی سی استفاده کنید و از چوب به این امید که عایق هست هرگز استفاده نکنید.
در مدار تغذیه دستگاه حتما از فیوز محافظ جان استفاده کنید. این فیوز اگر در جعبه فیوز منزل یا کارگاه موجود هست نیازی به نصب دوباره نیست .
هنگام کار کردن فقط از یک دست استفاده کنید.
دستگاه را روشن رها نکنید.
