دسته بندی چوب ها را باید با توجه به نکاتی مانند وزن، بافت و کاربرد آن‌ها انجام داد. بیش از ۵۰۰۰ گونه درخت در جهان رشد می‌کند و چوب‌های مورد استفاده در تجارت و صنعت از این درختان تأمین می‌شود. چوب این درختان با یکدیگر تفاوت‌های بسیاری دارند. برخی از آن‌ها سبک‌تر و برخی سنگین‌تر هستند. همچنین برخی از این چوبها بافت نرمی دارند و برخی دیگر بافتشان سخت است. به همین دلیل نیاز است که با نحوه دسته بندی چوب ها آشنا شویم تا بتوانیم چوبها را بیشتر بشناسیم و بتوانیم چوب مناسب را با توجه به نیاز و مصرف انتخاب کنیم. شاید همه افراد با چوب و لوازمی که از آن ساخته می‌شود آشنا باشند اما این لوازم بنا به کاربرد و فشاری که بر آن‌ها وارد می‌شود به استحکام متفاوتی نیاز دارند به همین دلیل آن‌ها را از چوب درختان متفاوتی می‌سازند.
تعاریف چوب
برای شناخت چوبها در ابتدا باید با تعاریف متفاوت آن آشنا بود. چوب درختان با توجه به نوع استفاده تعاریف متفاوتی دارند. این تعاریف را می‌توان از نظر گیاه‌شناسی، تجاری و صنعتی مورد بررسی قرار داد.
تعریف چوب از نظر گیاه‌شناسی
به بافت آوندی جامد و سختی که در زیر پوسته درختان قرار دارد چوب می‌گویند؛ به عبارت دیگر می‌توان گفت که چوب از بافت‌هایی که لیگنین در آن ته‌نشین شده به وجود می‌آید. باید بدانید که لیگنین همان ماده‌ای است که باعث می‌شود تا چوب درختان سخت شود.
تعریف چوب از نظر تجاری
به قسمت‌های متفاوت درختان و درختچه‌ها که قابلیت تبدیل دارند و می‌توان از آن‌ها استفاده‌های گوناگونی کرد و وسایل گوناگونی ساخت، چوب می‌گویند.
تعریف چوب از نظر صنعتی
در صنعت به ماده‌ای جامد، متخلخل و فیبری شکل که ساختمان سازمان یافته‌ای دارد، چوب می‌گویند. هر طرف چوب با سمت دیگر تفاوت دارد و همه آن‌ها همگن و یکسان نیستند.
دسته بندی چوب
همان‌طور که گفتیم چوبها را بر اساس وزن و بافتشان می‌توان طبقه‌بندی کرد. در ادامه با دسته‌بندی چوب ها با توجه به وزن و بافت آشنا خواهید شد.
۱- دست بندی چوب بر اساس وزن
یکی از رایج‌ترین دسته بندی چوب ها ، طبقه‌بندی آن‌ها بر اساس وزن است. بیش از ۵۰۰۰ گونه درخت در جهان وجود دارد که از هر کدام از آن‌ها یکی از انواع چوب های متفاوت مورد استفاده در صنعت و تجارت به دست می‌آید. یکی از مهم‌ترین تفاوت چوبها میزان استحکام آن‌ها است. مهم‌ترین دلایل تفاوت استحکام چوبها میزان فیبر موجود در واحد مشخص از چوب است. هر چه میزان فیبر در چوب بیشتر باشد، استحکام آن بیشتر می‌شود، سخت‌تر است و مقاومت بیشتری دارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید سبک‌ترین چوب جهان متعلق به درخت بالسا است. این درخت در آمریکای لاتین رشد می‌کند و می‌تواند در مدت ۵ سال به ارتفاع ۳۰ متری برسد. این نوع از انواع چوب بسیار سبک است به طوری که هر مترمکعب آن ۱۶۰ کیلوگرم وزن دارد در حالی که وزن یک مترمکعب چوب بلوط ۷۲۰ کیلوگرم است. پس می‌توان گفت که یکی از راه‌های دسته‌بندی و طبقه‌بندی چوبها بر اساس وزن آن‌ها است. به همین دلیل چوبها را بر اساس وزن در سه دسته سبک، متوسط و سنگین طبقه‌بندی می‌کنند.
چوب درختان سبک
این چوبها وزن بسیار کمی دارند اما از مقاومت بسیار زیادی برخوردار نیستند و از آن‌ها برای ساخت لوازم تزئینی، سن‌های متحرک تئاتر و برخی سازها استفاده می‌شود. از معروف‌ترین درختانی که چوب سبکی دارند می‌توان به صنوبر، نم‌دار، بید و تبریزی اشاره کرد.
چوب درختان متوسط
از معروف‌ترین درختانی که در این دسته می‌توان قرار داد باید به راش، افرا و گردو اشاره کنیم. چوب این درختان وزن کمتری از درختان سنگین وزن دارد اما مقاومت آن از چوب درختان سبک وزن بیشتر است به همین دلیل از آن برای ساخت لوازم دکوری، سازهایی مانند سنتور و لوازم خانه استفاده می‌کنند.
چوب درختان سنگین
چوب درختان سنگین وزن بالایی دارد اما از مقاومت و استحکام زیادی نیز برخوردار هستند و می‌توان از آن‌ها در ساخت خانه چوبی استفاده کرد. از مهم‌ترین چوب‌های سنگین می‌توان به چوب به دست آمده از درخت بلوط، چندل و سرخدار اشاره کرد.
۲- دسته‌بندی چوب بر اساس بافت
یکی دیگر از دسته بندی چوب ها بر اساس نوع بافت آن‌ها است. بر اساس زمان رشد چوبها بافت متفاوتی دارند و به طور کلی می‌توان آن‌ها را به دو دسته سخت و نرم تقسیم کرد.
چوب نرم
چوب نرم معمولاً از درختانی که برگ‌های سوزنی دارند به دست می‌آید. از معروف‌ترین درختانی که چوب نرم دارند، می‌توان به انواع کاج (کاج اسکاندیناوی، کاج اسکاتلندی و کاج اروپایی)، سدر، صنوبر و صنوبر داگلاس اشاره کرد. به این درختان به دلیل نوع میوه و ظاهرشان مخروطی نیز گفته می‌شود. بافت چوب این درختان نرم است. یکی دیگر از راه‌های تشخیص این نوع چوبها توجه به صمغ و شیره بسیار چسبناک آن‌ها است.
این درختان به دلیل این‌که تمام طول سال سبز هستند رشد بیشتری دارند. البته میزان رشد این درختان در فصل بهار و تابستان بیشتر از پاییز و زمستان است و می‌توان حلقه‌های سالیانه آن‌ها را از طریق رنگشان به راحتی از یکدیگر تشخیص داد. در فصل بهار به دلیل بارش باران آب و مواد مغذی مورد نیاز گیاه فراوان است و هوا برای رشد درختان مساعدتر از پاییز و زمستان است. به همین دلیل بافت کمرنگ یا روشن‌تری ایجاد می‌شود. از اواخر تابستان و ورود به فصل پاییز میزان رشد درختان کاهش می‌یابد و به همین دلیل چوب‌هایی با الیاف ضخیم‌تر تولید می‌شوند که به ساقه مقاومت و استحکام فیزیکی می‌دهند. این چوبها فشرده‌تر، تیره‌تر و مقاوم‌تر از قسمت‌هایی از درخت هستند که در بهار رشد می‌کنند.
چوب سخت
چوب سخت یکی دیگر از انواع چوب است که از درختانی که برگ‌های پهنی دارند به دست می‌آید. از مهم‌ترین درختانی که در این دسته بندی چوب می‌توان قرار داد باید به انجیر، گرد. بلوط، چنار، راش، تبریزی، سپیدار و افرا اشاره کرد. از چوب این درختان در ساخت خانه‌های چوبی و همچنین ساخت مبلمان و لوازم دکوری چوبی استفاده می‌شود. چوب درختان پهن برگ فقط در بهار و تابستان و یا به بیان بهتر زمانی که برگ دارند رشد می‌کنند؛ بنابراین باید بگوییم که رشد این درختان از بهار شروع می‌شود و تا اوایل پاییز ادامه می‌یابند. به همین دلیل رنگ حلقه‌های سالیانه به صورت تقریباً یکنواخت است. این حلقه‌ها زمانی که در بهار رشد درخت شروع می‌شود روشن است و در اواخر تابستان به رنگ تیره در می‌آید.
۳- دسته‌بندی چوب بر اساس منطقه رشد
میزان سختی چوب به عوامل متفاوتی بستگی دارد. ممکن است یک نوع درخت در یک ناحیه رشد کند و از نظر میزان سختی، چوب آن‌ها با یکدیگر تفاوت داشته باشد. از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر سختی چوب می‌توان به آب، دما، ارتفاع، سختی خاک، میزان بارندگی و مواد معدنی موجود در خاک اشاره کرد. این موارد نه تنها در مناطق مختلف با یکدیگر تفاوت دارند بلکه در طول سال هم تغییر می‌کنند. به همین دلیل می‌توان درختان را بر اساس منطقه رشد به سه دسته تقسیم کرد. این دسته‌ها عبارت‌اند از:
درختان استوایی
چوب درختان استوایی به خاطر باران فراوان و گرما چوب نرم‌تری دارند. بارش مداوم باران باعث می‌شود تا بافت خاک نرم‌تر شود و همچنین از میزان آهک موجود در خاک کاسته شود. این آهک‌ها توسط آب باران شسته می‌شوند و در غارهای آهکی تبدیل به آب سنگ می‌شوند.
درختان مناطق گرمسیری کم باران
در مناطق گرمسیری کم باران ریشه‌ها باید برای پیدا کردن آب به عمق زمین نفوذ کنند. این کار و کمبود آب موجب می‌شود تا چوب این درختان سخت‌تر باشد. این درختان در طول سال به میزان‌های متفاوت آب دسترسی دارند و این را می‌توان از حلقه‌های سن درخت متوجه شد. هر حلقه با رنگ روشن که نشان دهنده بهار است شروع می‌شود و به رسیدن به زمستان به تیره‌ترین رنگ خود می‌رسد.
درختان کوهستانی
چوب درختانی که در مناطق کوهستانی می‌رویند را می‌توان در دسته بندی چوب های سخت قرار دارد. این درختان در منطقه‌ای می‌رویند که بیشتر بارندگی به صورت برف است و میزان خاک زمین بسیار کمتر است. در حقیقت می‌توان گفت که بسیاری از این درختان در میان سنگ‌ها روییده‌اند اما همین خاک اندک از نظر مواد معدنی بسیار غنی هستند. به همین دلیل رنگ این چوبها معمولاً تیره است و از مقاومت و استحکام مناسبی برخوردار هستند.
شما با دسته بندی چوب ها به شیوه‌های دیگر آشنایی دارید؟ آیا انواع چوب‌های سخت و نرم را می‌شناسید؟ نظرات، تجربیات و اطلاعات خود را با ما در قسمت کامنت به اشتراک بگذارید.
