دوام طبیعی چوب چیست؟

دوام طبیعی چوب به مقاومت طبیعی آن در مقابل تخریب بیولوژیکی از جمله پوسیدگی قارچ و حملات حشرات گفته می‌شود. دوام چوب با توجه به نوع آن، مناطق جغرافیایی و شرایط قرارگرفتن در محیط متفاوت است. چوب در مقابل عوامل از جمله فیزیکی و شیمیایی که می‌تواند بسیار آسیب‌پذیر و موجب انهدام آن شود، مقاومت نشان می‌دهد. بدین منظور می‌توان از چوب در ساختمان و اماکن با تغییرات شدید جوی، مکان‎‌هایی که انواع گازها در آن توزیع می‌شود استفاده کرد، اما حشرات و قارچ‌ها از عوامل مخرب مهم در چوب محسوب می‌شوند.

عوامل مخرب تنها موجب لطمه به چوب و دوام طبیعی آن می‌شود و چوب‌هایی که در مکان‌های مرطوب و سربسته قرار دارند زودتر مورد حمله آن‌ها قرار می‌گیرند. به‌طورکلی هرچند چوب خشک‌تر باشد و محیط نیز رطوبت نسبی کمتری داشته، چوب دوام بیشتری دارد. چوب برای این‌که دوام بیشتری داشته باشد باید آن را با مواد ضد حشره و ضد قارچ آمیخته و پر کرد. درختان پهن برگ از جمله بلوط، شاه بلوط، نارون و اقاقیا چوب با دوام‌تری دارند و از بین درختان سوزنی‌برگان سرو و ملز بادوام هستند. چوب و دوام طبیعی آن به ترکیبات شیمیایی بستگی دارد که در این جسم وجود دارد. چوب‌هایی که به‌صورت طبیعی دارای مواد محافظتی از جمله انواع مواد معطر، صمغ‌ها و تانن و یا فاقد مواد ذخیره‌ای نشاسته‌ای بسیار باشند در مقابل عوامل مخرب بیولژیک از خود پایداری بیشتری نشان می‌دهند.

به‌طورکلی برای افزایش طول عمر چوب باید تاحدامکان مناسب با محیط خشک شود و در یک مکان خشک نگهداری کرد. در محل استقرار چوب باید هوا به طور دائمی تهویه شود. چوب چنار دارای دوام کمتری است، اما ستون‌های چوبی عالی‌قاپو از چنار هستند و بعد از گذشت سیصد سال استوار است که دلیل سالم ماندن آن تهیه مداوم ایوان کاخ و خشک بودن محیط است.

کدام چوب با دوام‌تر است؟

ازآنجایی‌که چوب راش کشور ما در جهان حرف اول را می‌زند، اما برای ممانعت از تخریب جنگل‌ها وادار به پذیرفتن واردات چوب هستیم. نابودی جنگل‌ها در کشور ما می‌تواند عواقب ناخوشایندی به‌دنبال داشته باشد. برای جلوگیری از نابودی جنگل‌ها، واردات در این زمینه می‌تواند بهترین گزینه باشد. به‌طورکلی شیوه برداشت از جنگل‌ها در کشور ما علمی نیست و تقریباً 50% چوب‌های داخلی به‌دست‌آمده از جنگل، قابلیت استفاده را ندارند و از بین می‌روند. علاوه‌براین، دستگاه‌های خشک‌کن مناسب در کشور ما وجود ندارد؛ بنابراین محصولاتی که با استفاده از این چوب‌ها ساخته می‌شوند، مرغوب نیستند. در این صورت بهتر است از چوب‌های وارداتی استفاده شود، البته واردات چوب برای حفظ جنگل‎های کشور بسیار تأثیرگذار است. به‌طورکلی اگر در جنگل چوبی برداشت نشود در گذر زمان نابود می‌شود و در حقیقت لازم است برداشت منطقی از آن انجام شود و این برداشت باید در راستای حفظ آن باشد. امروزه متأسفانه در جنگل‌ها برداشت غیراستاندارد صورت می‌گیرد، مثلاً از جنگل برای ساخت کاغذ برداشت می‌شود. جنگل به‌عنوان ثروت ملی محسوب می‌شود؛ بنابراین باید از آن استفاده بهینه شود.

از چوب‌های بادوام می‎توان به ملچ اشاره کرد. این چوب دارای زیبایی خاصی است و یکی از دلایل گران‌تر بودن نسبت به دیگر چوب‌ها به‌شمار می‌رود. دراین‌بین نباید چوب راش را نادیده بگیرید. بهترین چوب‌های راش به منطقه کلاردشت تعلق دارد. چوب راش دارای عمر طولانی حدود 150 سال و چوب ملچ 100 سال است. یکی دیگر از انواع چوب‌ها، چوب گردو است که یک نوع چوب نادر و کمیاب است و با برداشت صنعتی به‌دست می‌آید. چوب گردو دارای رنگ راه‌دار تیره است که با رگه‌های تیره‌تر نقش زیبایی به خود گرفته و برای منبت‌کاری انتخاب مناسب خواهد بود. امروزه متأسفانه در کشور ایران از چوب‌های گردو استفاده درستی نمی‎‌شود.

استحکام در چوب به چه عواملی بستگی دارد؟

استحکام چوب به دو عوامل بستگی دارد.

اولین عوامل به میزان فیبر موجود در واحد ساختمان‌ها و دیگری به ضخامت دیواره چوب‌ها بستگی دارد.

اگر هرچه فیبر موجود در چوب افزایش یابد آن چوب سنگین و سخت‌تر است که طبق آن می‌توان گفت سبک‌ترین چوب، چوبی است به نام بالسا که دارای جِرم حجمی 19 درصد و سنگین‌ترین آن با نام کلیستانتانوس با وزن ویژه 1.2 که در آب غرق می‌شود.

به‌طورکلی درختان را می‌توان به 3 دسته گروه‌بندی کرد:

درختان سبک: این درختان شامل صنوبر، نم‌دار، بید، تبریزی و کرک است.

درختان متوسط: این درختان شامل راش، افرا و گردو است.

درختان سنگین: این درختان شامل بلوط، چندل، سرخدار و انجیلی است.

تأثیر مواد استخراجی بر دوام طبیعی چوب سرخدار

معمولاً دوام طبیعی چوب در آزمایشگاه با اندازه‌گیری مقاومت به پوسیدگی چوب درون آن در مقابل یک نوع قارچ تعیین می‌شود. دوام چوب براساس استاندارد EN 113 اندازه‌گیری می‌شود. چوب داخل درختان سرخدار به‌صورت تجربی، از انواع چوب درختان بادوام به‌حساب می‌آید. چوب و دوام طبیعی داخل سرخدار در مقابل انواع مختلف قارچ عامل پوسیدگی اندازه‌گیری و تأثیر مواد استخراجی آن بررسی می‌شود. قابل درک است چوب درون سرخدار (89/660 Kg m-3) و میزان مواد استخراجی موجود در آن (10/75درصد) نسبت به سایر گونه‌های سوزنی برگ یک رکورد محسوب می‌شود. براساس نتایج به‌دست‌آمده چوب درون سرخدار در مقابل قارچ‌های عامل پوسیدگی بسیار بادوام هستند.

نحوه محافظت از چوب ترموود جهت افزایش طول عمر

یکی از معضلات استفاده‌کنندگان از سازه‌های چوبی به‌ویژه در نمای چوبی نگهداری و حفظ چوب طبیعی است تا مهم‌ترین راهکار را برای حفاظت از چوب ترموود از تخریب سطح آن، اشعه ماورا بنفش، تغییر دادن رنگ و پوسیدگی، هجوم حشرات، تورم و تماس با رطوبت پیدا کنند. امروزه اغلب نمای ترموود مشکلات چوب طبیعی را از بین برده است. چوب خام با طی‌کردن فرایند تولید ترموود مشکلاتی از جمله نفوذ آب و هجوم حشرات، تغییرات رنگ به‌دلیل اشعه ماورا بنفش را ندارند، اما مانند سایر سازه‌های دست انسان دارای عمر محدودی است که به‌سادگی می‌توان طول عمر آن را افزایش داد. چوب ترموود نسبت به دیگر چوب‌های معمولی دارای عمر طولانی‌تری است، اما چنانچه در مقابل آب و اشعه ماورا بنفش محافظت شود، ثبات و پایداری بیشتری پیدا می‌کند.

افزایش عمر مفید چوب

برای افزایش طول عمر مفید چوب باید آن را در برابر پوسیدگی و نفوذ حشرات مقاوم کنید. یکی از بهترین روش‌ها برای حفاظت از چوب آغشته شدن و اشباع آن با مواد شیمیایی است. درصورتی‌که مواد شیمیایی از جمله کرئوزوت (تقطیر زغال‌سنگ یا چوب تهیه شده) و مواد مناسب دیگر تا اعماق چوب وارد شود دوام آن تا 5 تا 10 برابر افزایش می‌یابد.

عمر مصرف چوب ترموود

مقاومت چوب در برابر وجود نیروهای واردشده کم می‌شود که برخی از خواص مکانیکی آن نیز تغییر می‌کند. هرچه میزان نیروی وارد شده بر روی چوب بیشتر و مدت‌زمان طولانی‌تری داشته باشد اندازه آسیب بر روی آن نیز افزایش خواهد یافت. در فراوری ترموود به سبب حرارت بالایی که بر روی چوب با تکنولوژی جدید انجام می‌شود به‌صورت قابل‌توجهی مقاوم می‌شود و دارای استحکام بسیار بالایی است. با اعمال نیروی کم بر روی چوب، قطعه دچار شکستگی نمی‌شود و تنها خمیده می‌شود. خمیدگی چوب ارتباط مستقیمی با رطوبت آن دارد؛ بنابراین در چوب‌های خشک میزان خمیدگی بسیار کاهش می‌یابد. چوب اصلاح شده با حرارت در کوره‌های خاصی خشک می‌شوند و رطوبت آن‌ها کم می‌شود؛ بنابراین امکان خمیدگی آن کاهش می‌یابد. در رابطه با این نوع چوب امکان تاب برداشتن و پیچش آن بسیار کم و احتمال آن به صفر می‌رسد.

چوب یک‌ماده‌ای است که به‌سادگی می‌تواند آب را جذب خود کند. چوب با قرارگرفتن در یک مکان مرطوب، بلافاصله رطوبت آن را جذب می‌کند. چوب ترموود به سبب قرارگرفتن در کوره‌های مخصوص و در برابر حرارت بسیار بالا به‌شکلی فراوری می‌شود که در مقابل رطوبت به‌‎صورت قابل‌توجهی مقاوم بوده و آب موجود در محیط را به خود جذب نمی‌کند. درصورتی‌که چوب‌های فراوری نشده رطوبت محیط را به خود جذب و دچار بادکردگی و تورم می‌شود.

چگونه می‌توان دوام چوب نما را افزایش داد؟

با رعایت موارد زیر می‌توان دوام نمای چوب را افزایش داد:

1. فاصله نمای چوب باید حداقل 150 میلی‌متر بالاتر از زمین باشد.
2. مطمئن شوید چوب نما با متریالی که دارای منافذ و سوراخ‎های ریز است ارتباط مستقیمی نداشته باشد.
3. از تثبیت‌کننده‌های استینلس استیل به‌کار گرفته شود.
4. فاصله کافی و مناسب (5 میلی‌متر) جهت ممانعت از ایجاد مسیرهای مویرگی به‌کار گرفته شود.

دوام چوب

یکی از عوامل مهم و مؤثر در دوام طبیعی چوب مواد استخراجی هستند. چوب با دوام دارای ترکیبات فنولی، اسیدهای رزینی، ترپنوئیدها و تروپولون‌ها و خواص ضدقارچی هستند و ترکیبات فلاوونوئیدها، کینون‌ها، سزکوئی ترپنوئیدها و استیلبن خواص ضد موریانه دارند؛ بنابراین وجود آن‌ها در چوب موجب افزایش دوام طبیعی می‌شود. براساس تحقیقات صورت‌گرفته در برخی گونه‌ها ترکیباتی که فعالیت ضدقارچی و ضد موریانه دارند، شناسایی شده است. با تحقیقات بیشتر می‌توان کمک کرد تا از این ترکیبات طبیعی و مواد حفاظتی مناسب برای محافظت و افزایش دوام آن تولید شود. به‌طورکلی تیرگی چوب‌ها تأثیر مستقیمی در دوام آن دارد. علاوه‌براین، داخل چوب از بیرون آن تیره‌تر و لایه‌های ایجاد شده در چوب بهاره نسبت به تابستانه روشن‌تر است.

در این مقاله سعی شد عوامل مؤثر در دوام طبیعی چوب را برای شما بیان کنیم. دوام چوب براساس شرایط مختلفی در نظر گرفته می‌شود که این شرایط می‌تواند در میزان طول عمر مفید آن بسیار تأثیرگذار باشد.

شما می‌توانید برای ثبت نظرات و پیشنهادهای خود و ارتباط با مشاورین ما از راه زیر تماس بگیرید.